“Rùa tai đỏ” trong lòng ngân hàng Sự căng thẳng về nguồn vốn trên thị trường gần đây còn xuất phát từ hành vi đảo tiền của lực lượng trung gian... Sau Tết Nguyên đán, một thành công đáng ghi nhận của Ngân hàng Nhà nước là rút về khoảng 130 nghìn tỷ đồng số tiền cung ứng phục vụ dịp Tết.▪ NGUYỄN HOÀI01:07 (GMT+7) - Thứ Sáu, 1/4/2011 Sự căng thẳng về nguồn vốn trên thị trường gần đây còn xuất phát từ hành vi đảo tiền của lực lượng trung gianChính sách tiền tệ đang siết chặt hơn cùng hoạt động thu vốn từ lực lượng kinh doanh trên thị trường liên ngân hàng đã dồn ép ngân hàng thương mại phải huy động VND bằng mọi giá.Ngân hàng Nhà nước đang phải giữ thăng bằng trên sợi dây mong manh, giữa một bên là giữ lạm phát và bên kia là thanh khoản hệ thống.Siết chặt hơnSau Tết Nguyên đán, một thành công đáng ghi nhận của Ngân hàng Nhà nước là rút về khoảng 130 nghìn tỷ đồng số tiền cung ứng phục vụ dịp Tết. Con số này được coi là sự mở đầu cho những động thái tiếp theo của quá trình thắt chặt tiền tệ nhằm kiềm chế lạm phát. Nhận xét về “cú phanh” nói trên, chuyên viên một ngân hàng lớn nói: “Con số 130 nghìn tỷ đồng là thực nhưng khi ra số nhân tiền tệ thì gấp mấy lần. Giả sử hệ số nhân tiền là 4,85 lần thì thị trường đã hụt đi hàng trăm nghìn tỷ đồng”.Cùng đó, hoạt động trên thị trường mở (OMO) cũng bị thu hẹp cả về phạm vi lẫn quy mô lượng giao dịch so với cuối năm ngoái. Nguồn tin trên cho biết: nếu như tháng 1/2011, tỷ lệ “đấu” trên OMO là “1 ăn 1” hoặc “1,5 ăn 1” nhưng kể từ tháng 2/2011, tỷ lệ này là “4 ăn 1” và đặc biệt, trong tháng 3, có những thời điểm Ngân hàng Nhà nước giao dịch “5 hoặc 6 ăn 1”. Tuy nhiên, đến ngày 30/3 tỷ lệ “đấu” giảm xuống “3 ăn 1”. Tỷ lệ “đấu” được hiểu nôm na, đại loại như: tổ chức tín dụng bỏ ra 3 nghìn tỷ đồng giấy tờ có giá thì được “đấu” 1 nghìn tỷ đồng “tiền tươi thóc thật”.Trên thực tế, gần đây, khối lượng giao dịch OMO hạn chế ở mức thấp, chỉ đáp ứng khoảng 15 - 20% nhu cầu thị trường.Đã thế, cùng với thu hẹp thị trường OMO, Ngân hàng Nhà nước cũng rút các khoản cho vay tái cấp vốn. Một ngân hàng thương mại nhà nước trước đây được Ngân hàng Nhà nước cho vay 10 nghìn tỷ đồng đã bị rút về 7 nghìn tỷ đồng.Thực tế này dẫn đến một hệ quả không lấy gì làm lạ là lãi suất thị trường liên ngân hàng (thị trường 2) nhảy vọt chóng mặt. Tuần trước, lãi suất liên ngân hàng giao dịch ở mức 17% - 18%/năm, lãi suất qua đêm từ 16% - 17%/năm, kỳ hạn một tuần có ngân hàng chào 20% - 21%/năm. Trong các ngày 29/3 và 30/3, lãi suất liên ngân hàng có dịu lại do các tổ chức tín dụng đã đảm bảo đủ dự trữ bắt buộc ở mức cần thiết. Vì thế, thị trường ghi nhận trong hai ngày trên, nguồn cung dù vẫn hạn chế nhưng lãi suất rao đã giảm xuống ở mức 18%/năm; chiều 30/3, lãi suất qua đêm giảm còn 13,5% - 16%/năm. Mối nguy đảo tiền của “rùa tai đỏ”Giải thích sự căng thẳng về nguồn vốn trên thị trường gần đây, giám đốc ban nghiệp vụ chuyên điều hòa nguồn từ một ngân hàng lớn cho biết, áp lực nói trên còn xuất phát từ hành vi đảo tiền của lực lượng trung gian, chuyên kinh doanh trên thị trường liên ngân hàng.Theo vị này, trước đây, có những thời điểm lãi suất thị trường 2 thấp hơn thị trường 1, không ít ngân hàng có hạn mức hoạt động trên đó đã lấy vốn đem về thông qua các công ty con của mình gửi vào thị trường 1 (thị trường huy động vốn từ dân cư và tổ chức kinh tế) để lấy chênh lệch.Oái oăm, những ngân hàng lớn cung vốn trên thị trường liên ngân hàng đã bị “dính chưởng”, ở chỗ: vốn của mình, bị ngân hàng khác lấy với giá thấp, sau đó gửi ngược vào chính mình với giá cao để ăn chênh lệch, do lãi suất thị trường 1 cao hơn lãi suất thị trường 2. Nhìn vào ví dụ sau sẽ thấy rất rõ vấn đề này. Ngân hàng A chuyên cung vốn trên thị trường 2, thực hiện khoán hệ số Q (dư nợ/huy động vốn) theo điều hành chung của hệ thống nên có những chi nhánh được yêu cầu phải huy động nhiều, cho vay ít. Lo ngại không đảm bảo hệ số Q của hội sở đưa ra, nên các chi nhánh này vẫn phải nhận vốn cho đảm bảo đủ hệ số mà không biết rằng, nguồn tiền đó từ hội sở ngân hàng mình cung ra thị trường với giá thấp trên thị trường 2 (hoặc biết mà làm ngơ chăng!?). Vòng quay này cứ tiếp tục, làm cho nguồn tiền của hội sở ngân hàng A dư thừa, rồi hội sở lại tiếp tục cung ra trên thị trường 2, và cứ thế, nhìn vào thanh khoản thì “xênh xang” nhưng càng kinh doanh càng… “lõm”, còn vòng quay kia không biết bao giờ dừng lại.“Lực lượng này không khác gì rùa tai đỏ, vừa trèo lên lưng, vừa gặm mai cụ rùa ở hồ Hoàn Kiếm”, vị giám đốc ban nghiệp vụ điều hòa nguồn vốn nói trên chua chát.Dĩ nhiên, hệ quả từ hành vi của những chú “rùa tai đỏ” (theo cách nói của vị này) chưa dừng ở đó. Sau khi lấy vốn từ ngân hàng A trên thị trường 2, ngoài đem gửi vào chi nhánh ngân hàng A (nếu có lãi), họ còn cho các ngân hàng khác, chẳng hạn như ngân hàng B vay với lãi suất 15% - 16%/năm, ngân hàng B cho vay ra thị trường 17% - 18%/năm. Tuy nhiên, khi Ngân hàng Nhà nước thắt chặt chính sách tiền tệ, đồng thời lãi suất trên thị trường 2 tăng cao, họ không thể nào lấy vốn ở đây, trong khi các khoản nợ vay trên thị trường 2 đến hạn, họ phải thu vốn về. Những ngân hàng đã vay vốn của “rùa tai đỏ” không dễ xoay xở kịp, vì: muốn vay “đấu” OMO nơi Ngân hàng Nhà nước thì phải sở hữu giấy tờ có giá đủ điều kiện. Còn nghiệp vụ tái cấp vốn thì tùy từng đối tượng và cũng phải có điều kiện, chứ không thể tái cấp vốn cho bất kỳ ngân hàng nào thiếu thanh khoản, kể cả có được cấp thì cũng không phải muốn bao nhiêu, có bấy nhiêu.Cùng đó, do tính tạo tiền từ vong quay nói trên nên khi “rùa tai đỏ” hút tiền về dù chỉ một đồng nhưng thị trường bị hụt tới mấy đồng. Thanh khoản căng, khiến lãi suất căng theo còn xuất phát từ lý do này. Và khi những ngả đường tiếp cận với nguồn vốn bị chặn, việc ngân hàng tìm mọi cách, kể cả việc dâng lãi suất tiền gửi không kỳ hạn tới 9% - 11%/năm là điều dễ hiểu.Dĩ nhiên, khi bị mất vốn, cuộc chơi sẽ bị đẩy đi xa hơn và khó có ai đứng ngoài. Khi bị tranh vốn thì phải tìm cách giành lại. Sau khi chúng tôi đăng tải bài viết “Báo động lãi suất tiền gửi không kỳ hạn”, nhân viên một ngân hàng cổ phần đã liên lạc và phản ánh rằng: “Đừng nói là ngân hàng nhỏ giành vốn ngân hàng lớn. Mới đầu giờ sáng, xe chở tiền của một ngân hàng lớn vốn dư giả thanh khoản cùng một khách hàng đang gửi tiền ở ngân hàng tôi đã chực sẵn. Chỉ chờ mở cửa, họ đến rút sạch tiền mà vị khách hàng này đang gửi ở đây”.Những ngày này, một số chuyên gia tài chính đã cảnh báo: thắt chặt tiền tệ để kiềm chế lạm phát là đúng nhưng phải có sự kết hợp của chính sách tài khóa. Nếu quá lạm dụng chính sách tiền tệ để kiềm chế lạm phát, rất có thể cái giá phải trả là sự tổn thương nặng nề của sợi dây thanh khoản vốn đã mong manh. “Rua tai do” trong long ngan hang Su cang thang ve nguon von tren thi truong gan day con xuat phat tu hanh vi dao tien cua luc luong trung gian... Sau Tet Nguyen dan, mot thanh cong dang ghi nhan cua Ngan hang Nha nuoc la rut ve khoang 130 nghin tY dong so tien cung ung phuc vu dip Tet.▪ NGUYEN HOAI01:07 (GMT+7) - Thu Sau, 1/4/2011 Su cang thang ve nguon von tren thi truong gan day con xuat phat tu hanh vi dao tien cua luc luong trung gianChinh sach tien te dang siet chat hon cung hoat dong thu von tu luc luong kinh doanh tren thi truong lien ngan hang da don ep ngan hang thuong mai phai huy dong VND bang moi gia.Ngan hang Nha nuoc dang phai giu thang bang tren soi day mong manh, giua mot ben la giu lam phat va ben kia la thanh khoan he thong.Siet chat honSau Tet Nguyen dan, mot thanh cong dang ghi nhan cua Ngan hang Nha nuoc la rut ve khoang 130 nghin tY dong so tien cung ung phuc vu dip Tet. Con so nay duoc coi la su mo dau cho nhung dong thai tiep theo cua qua trinh that chat tien te nham kiem che lam phat. Nhan xet ve “cu phanh” noi tren, chuyen vien mot ngan hang lon noi: “Con so 130 nghin tY dong la thuc nhung khi ra so nhan tien te thi gap may lan. Gia su he so nhan tien la 4,85 lan thi thi truong da hut di hang tram nghin tY dong”.Cung do, hoat dong tren thi truong mo (OMO) cung bi thu hep ca ve pham vi lan quy mo luong giao dich so voi cuoi nam ngoai. Nguon tin tren cho biet: neu nhu thang 1/2011, tY le “dau” tren OMO la “1 an 1” hoac “1,5 an 1” nhung ke tu thang 2/2011, tY le nay la “4 an 1” va dac biet, trong thang 3, co nhung thoi diem Ngan hang Nha nuoc giao dich “5 hoac 6 an 1”. Tuy nhien, den ngay 30/3 tY le “dau” giam xuong “3 an 1”. TY le “dau” duoc hieu nom na, dai loai nhu: to chuc tin dung bo ra 3 nghin tY dong giay to co gia thi duoc “dau” 1 nghin tY dong “tien tuoi thoc that”.Tren thuc te, gan day, khoi luong giao dich OMO han che o muc thap, chi dap ung khoang 15 - 20% nhu cau thi truong.Da the, cung voi thu hep thi truong OMO, Ngan hang Nha nuoc cung rut cac khoan cho vay tai cap von. Mot ngan hang thuong mai nha nuoc truoc day duoc Ngan hang Nha nuoc cho vay 10 nghin tY dong da bi rut ve 7 nghin tY dong.Thuc te nay dan den mot he qua khong lay gi lam la la lai suat thi truong lien ngan hang (thi truong 2) nhay vot chong mat. Tuan truoc, lai suat lien ngan hang giao dich o muc 17% - 18%/nam, lai suat qua dem tu 16% - 17%/nam, kY han mot tuan co ngan hang chao 20% - 21%/nam. Trong cac ngay 29/3 va 30/3, lai suat lien ngan hang co diu lai do cac to chuc tin dung da dam bao du du tru bat buoc o muc can thiet. Vi the, thi truong ghi nhan trong hai ngay tren, nguon cung du van han che nhung lai suat rao da giam xuong o muc 18%/nam; chieu 30/3, lai suat qua dem giam con 13,5% - 16%/nam. Moi nguy dao tien cua “rua tai do”Giai thich su cang thang ve nguon von tren thi truong gan day, giam doc ban nghiep vu chuyen dieu hoa nguon tu mot ngan hang lon cho biet, ap luc noi tren con xuat phat tu hanh vi dao tien cua luc luong trung gian, chuyen kinh doanh tren thi truong lien ngan hang.Theo vi nay, truoc day, co nhung thoi diem lai suat thi truong 2 thap hon thi truong 1, khong it ngan hang co han muc hoat dong tren do da lay von dem ve thong qua cac cong ty con cua minh gui vao thi truong 1 (thi truong huy dong von tu dan cu va to chuc kinh te) de lay chenh lech.Oai oam, nhung ngan hang lon cung von tren thi truong lien ngan hang da bi “dinh chuong”, o cho: von cua minh, bi ngan hang khac lay voi gia thap, sau do gui nguoc vao chinh minh voi gia cao de an chenh lech, do lai suat thi truong 1 cao hon lai suat thi truong 2. Nhin vao vi du sau se thay rat ro van de nay. Ngan hang A chuyen cung von tren thi truong 2, thuc hien khoan he so Q (du no/huy dong von) theo dieu hanh chung cua he thong nen co nhung chi nhanh duoc yeu cau phai huy dong nhieu, cho vay it. Lo ngai khong dam bao he so Q cua hoi so dua ra, nen cac chi nhanh nay van phai nhan von cho dam bao du he so ma khong biet rang, nguon tien do tu hoi so ngan hang minh cung ra thi truong voi gia thap tren thi truong 2 (hoac biet ma lam ngo chang!?). Vong quay nay cu tiep tuc, lam cho nguon tien cua hoi so ngan hang A du thua, roi hoi so lai tiep tuc cung ra tren thi truong 2, va cu the, nhin vao thanh khoan thi “xenh xang” nhung cang kinh doanh cang… “lom”, con vong quay kia khong biet bao gio dung lai.“Luc luong nay khong khac gi rua tai do, vua treo len lung, vua gam mai cu rua o ho Hoan Kiem”, vi giam doc ban nghiep vu dieu hoa nguon von noi tren chua chat.Di nhien, he qua tu hanh vi cua nhung chu “rua tai do” (theo cach noi cua vi nay) chua dung o do. Sau khi lay von tu ngan hang A tren thi truong 2, ngoai dem gui vao chi nhanh ngan hang A (neu co lai), ho con cho cac ngan hang khac, chang han nhu ngan hang B vay voi lai suat 15% - 16%/nam, ngan hang B cho vay ra thi truong 17% - 18%/nam. Tuy nhien, khi Ngan hang Nha nuoc that chat chinh sach tien te, dong thoi lai suat tren thi truong 2 tang cao, ho khong the nao lay von o day, trong khi cac khoan no vay tren thi truong 2 den han, ho phai thu von ve. Nhung ngan hang da vay von cua “rua tai do” khong de xoay xo kip, vi: muon vay “dau” OMO noi Ngan hang Nha nuoc thi phai so huu giay to co gia du dieu kien. Con nghiep vu tai cap von thi tuy tung doi tuong va cung phai co dieu kien, chu khong the tai cap von cho bat kY ngan hang nao thieu thanh khoan, ke ca co duoc cap thi cung khong phai muon bao nhieu, co bay nhieu.Cung do, do tinh tao tien tu vong quay noi tren nen khi “rua tai do” hut tien ve du chi mot dong nhung thi truong bi hut toi may dong. Thanh khoan cang, khien lai suat cang theo con xuat phat tu lY do nay. Va khi nhung nga duong tiep can voi nguon von bi chan, viec ngan hang tim moi cach, ke ca viec dang lai suat tien gui khong kY han toi 9% - 11%/nam la dieu de hieu.Di nhien, khi bi mat von, cuoc choi se bi day di xa hon va kho co ai dung ngoai. Khi bi tranh von thi phai tim cach gianh lai. Sau khi chung toi dang tai bai viet “Bao dong lai suat tien gui khong kY han”, nhan vien mot ngan hang co phan da lien lac va phan anh rang: “Dung noi la ngan hang nho gianh von ngan hang lon. Moi dau gio sang, xe cho tien cua mot ngan hang lon von du gia thanh khoan cung mot khach hang dang gui tien o ngan hang toi da chuc san. Chi cho mo cua, ho den rut sach tien ma vi khach hang nay dang gui o day”.Nhung ngay nay, mot so chuyen gia tai chinh da canh bao: that chat tien te de kiem che lam phat la dung nhung phai co su ket hop cua chinh sach tai khoa. Neu qua lam dung chinh sach tien te de kiem che lam phat, rat co the cai gia phai tra la su ton thuong nang ne cua soi day thanh khoan von da mong manh.