Từ vụ cầu Ghềnh tới mô hình PPP Mô hình PPP có thể giải "bài toán cầu Ghềnh", nếu có cơ chế gọi vốn đầu tư ngoài ngân sách... ▪ ANH MINH15/02/2011 16:35 (GMT+7) Tàu lửa đâm trực diện vào ôtô trên cầu Ghềnh, Đồng Nai - Ảnh: Anh Anh (Tuổi Trẻ).Mô hình PPP có thể giải "bài toán cầu Ghềnh", nếu có cơ chế gọi vốn đầu tư ngoài ngân sáchNhu cầu đầu tư trong lĩnh vực giao thông để theo kịp tốc độ phát triển của nền kinh tế đang khiến cho bài toán vốn càng trở nên khó khăn hơn trong những năm tới.Từ vụ cầu GhềnhCả nước hiện vẫn còn 10 cầu “dùng chung” cho cả đường bộ và đường sắt như trường hợp cầu Ghềnh (Đồng Nai). Về lý thuyết, các cầu này có hệ thống rào chắn và thiết bị an toàn để vận hành. Tuy nhiên, vụ va chạm giữa tàu hỏa và hàng loạt ôtô gây chết người tại cầu Ghềnh mới đây đã cho thấy, rốt cục lý thuyết cuối cùng vẫn chỉ là lý thuyết.Trả lời câu hỏi của VnEconomy về việc, liệu vụ cầu Ghềnh có là bước ngoặt quan trọng để tiến tới thay thế hoàn toàn các cây cầu “đa dụng” như vậy, câu trả lời của ông Nguyễn Văn Thuấn, Vụ trưởng An toàn giao thông thuộc Bộ Giao thông Vận tải, là: “Một câu hỏi khó trả lời”.Công việc khả dĩ và ý nghĩa nhất là trước mắt, vẫn theo ông Thuấn, là Bộ Giao thông Vận tải và các cơ quan chức năng trực thuộc tiến hành tổng kiểm tra lại các cây cầu chung về thiết bị an toàn, quy trình vi phạm khai thác cầu chung, đội ngũ cán bộ, các phương án tổ chức và điều tiết giao thông... từ đó sẽ có những đề xuất kịp thời, những giải pháp để đảm bảo an toàn.Trên thực tế, những nỗ lực thay thế các cây cầu “đa dụng” đã được tiến hành từ nhiều năm nay và thực tế đã có một loạt cầu được xây mới để tách riêng đường bộ đường sắt, nhưng bài toán muôn thuở là vốn vẫn chưa được giải quyết.Theo Vụ Kế hoạch đầu tư thuộc Bộ Giao thông Vận tải, trong giai đoạn 2001 - 2010, nguồn vốn đầu tư cho hạ tầng giao thông là 270 ngàn tỷ đồng, trong khi ngân sách nhà nước chỉ đáp ứng được 112 ngàn tỷ đồng, dẫn tới việc các kế hoạch cải thiện hạ tầng giao thông, trong đó có hạ tầng đường sắt, đã không được hoàn tất như mong muốn.Kịch bản này dường như đang tiếp diễn khi mà theo tính toán của Bộ Giao thông Vận tải, trong giai đoạn 2010 - 2015, ngành giao thông tiếp tục cần khoảng 559 ngàn tỷ đồng để đầu tư hạ tầng, trong khi nguồn vốn ngân sách chỉ có thể đáp ứng khoảng 260 ngàn tỷ đồng, tương đương khoảng 45%. Có thể khẳng định rằng, ngân sách sẽ không thể “ôm” hết nhu cầu vốn cho giao thông, và việc xây dựng một cầu Ghềnh mới chẳng hạn, chắc chắn chưa có giải pháp nếu không có cơ chế gọi vốn bên ngoài.Tới mô hình PPPSuốt một thập kỷ qua, ngành giao thông đã xây dựng và áp dụng một số mô hình mới để gọi vốn cho hạ tầng giao thông và đã đạt được những kết quả bước đầu.Tổng cộng đã có 26 dự án được triển khai theo mô hình BOT (xây dựng - vận hành - chuyển giao) với tổng mức đầu tư khoảng 128 ngàn tỷ đồng. Nhưng theo đánh giá của Bộ Giao thông vận tải, các dự án đều gặp khó khăn trong vấn đề giải phóng mặt bằng nên thời gian thực hiện kéo dài, không hấp dẫn nhà đầu tư cũng như các tổ chức tài chính.Hiện nay sự chú ý của giới đầu tư trong và ngoài nước đang dồn vào mô hình hợp tác nhà nước và tư nhân (PPP) sau khi quy chế thí điểm PPP được ban hành và chính thức có hiệu lực từ ngày 15/1/2011.Chính phủ đã giao cho Bộ Giao thông Vận tải thực hiện thí điểm mô hình PPP ở dự án đường cao tốc Dầu Giây - Phan Thiết và hiện nay Bộ Giao thông Vận tải đã thành lập tổ công tác liên ngành với sự tham gia của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước để triển khai dưới sự hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới (WB). Theo biên bản ghi nhớ giữa Bộ Giao thông Vận tải và WB, dự án này sẽ được thực hiện với các nguyên tắc: Chính phủ lo chuyện đền bù giải phóng mặt bằng, tái định cư; phần tài chính mà nhà nước sẽ tham gia sẽ do WB cho vay và phần còn lại sẽ do tập đoàn Bitexco và một số nhà đầu tư khác cùng thu xếp.Bitexco đã lộ diện như là nhà đầu tư PPP tiên phong trên thị trường, nhưng những nhà đầu tư nào sẽ tiếp bước Bitexco lại cũng là câu hỏi “khó trả lời”.Vấn đề tiên quyết đối với việc huy động các nhà đầu tư thực hiện mô hình PPP chính là cơ hội tìm kiếm lợi nhuận từ các dự án. Để đảm bảo dự án “chạy” được, sự tham gia của nhà nước trong việc cấp đất, hỗ trợ tài chính… là những vấn đề rất quan trọng.Đường cao tốc Dầu Giây - Phan Thiết, do đó, đang đóng vai trò của một dự án mở đường để trong tương lai gần, Việt Nam có thể giải được những bài toán khác như trường hợp cầu Ghềnh. Tu vu cau Ghenh toi mo hinh PPP Mo hinh PPP co the giai "bai toan cau Ghenh", neu co co che goi von dau tu ngoai ngan sach... ▪ ANH MINH15/02/2011 16:35 (GMT+7) Tau lua dam truc dien vao oto tren cau Ghenh, Dong Nai - Anh: Anh Anh (Tuoi Tre).Mo hinh PPP co the giai "bai toan cau Ghenh", neu co co che goi von dau tu ngoai ngan sachNhu cau dau tu trong linh vuc giao thong de theo kip toc do phat trien cua nen kinh te dang khien cho bai toan von cang tro nen kho khan hon trong nhung nam toi.Tu vu cau GhenhCa nuoc hien van con 10 cau “dung chung” cho ca duong bo va duong sat nhu truong hop cau Ghenh (Dong Nai). Ve lY thuyet, cac cau nay co he thong rao chan va thiet bi an toan de van hanh. Tuy nhien, vu va cham giua tau hoa va hang loat oto gay chet nguoi tai cau Ghenh moi day da cho thay, rot cuc lY thuyet cuoi cung van chi la lY thuyet.Tra loi cau hoi cua VnEconomy ve viec, lieu vu cau Ghenh co la buoc ngoat quan trong de tien toi thay the hoan toan cac cay cau “da dung” nhu vay, cau tra loi cua ong Nguyen Van Thuan, Vu truong An toan giao thong thuoc Bo Giao thong Van tai, la: “Mot cau hoi kho tra loi”.Cong viec kha di va Y nghia nhat la truoc mat, van theo ong Thuan, la Bo Giao thong Van tai va cac co quan chuc nang truc thuoc tien hanh tong kiem tra lai cac cay cau chung ve thiet bi an toan, quy trinh vi pham khai thac cau chung, doi ngu can bo, cac phuong an to chuc va dieu tiet giao thong... tu do se co nhung de xuat kip thoi, nhung giai phap de dam bao an toan.Tren thuc te, nhung no luc thay the cac cay cau “da dung” da duoc tien hanh tu nhieu nam nay va thuc te da co mot loat cau duoc xay moi de tach rieng duong bo duong sat, nhung bai toan muon thuo la von van chua duoc giai quyet.Theo Vu Ke hoach dau tu thuoc Bo Giao thong Van tai, trong giai doan 2001 - 2010, nguon von dau tu cho ha tang giao thong la 270 ngan tY dong, trong khi ngan sach nha nuoc chi dap ung duoc 112 ngan tY dong, dan toi viec cac ke hoach cai thien ha tang giao thong, trong do co ha tang duong sat, da khong duoc hoan tat nhu mong muon.Kich ban nay duong nhu dang tiep dien khi ma theo tinh toan cua Bo Giao thong Van tai, trong giai doan 2010 - 2015, nganh giao thong tiep tuc can khoang 559 ngan tY dong de dau tu ha tang, trong khi nguon von ngan sach chi co the dap ung khoang 260 ngan tY dong, tuong duong khoang 45%. Co the khang dinh rang, ngan sach se khong the “om” het nhu cau von cho giao thong, va viec xay dung mot cau Ghenh moi chang han, chac chan chua co giai phap neu khong co co che goi von ben ngoai.Toi mo hinh PPPSuot mot thap kY qua, nganh giao thong da xay dung va ap dung mot so mo hinh moi de goi von cho ha tang giao thong va da dat duoc nhung ket qua buoc dau.Tong cong da co 26 du an duoc trien khai theo mo hinh BOT (xay dung - van hanh - chuyen giao) voi tong muc dau tu khoang 128 ngan tY dong. Nhung theo danh gia cua Bo Giao thong van tai, cac du an deu gap kho khan trong van de giai phong mat bang nen thoi gian thuc hien keo dai, khong hap dan nha dau tu cung nhu cac to chuc tai chinh.Hien nay su chu Y cua gioi dau tu trong va ngoai nuoc dang don vao mo hinh hop tac nha nuoc va tu nhan (PPP) sau khi quy che thi diem PPP duoc ban hanh va chinh thuc co hieu luc tu ngay 15/1/2011.Chinh phu da giao cho Bo Giao thong Van tai thuc hien thi diem mo hinh PPP o du an duong cao toc Dau Giay - Phan Thiet va hien nay Bo Giao thong Van tai da thanh lap to cong tac lien nganh voi su tham gia cua Bo Ke hoach va Dau tu, Bo Tai chinh va Ngan hang Nha nuoc de trien khai duoi su ho tro cua Ngan hang The gioi (WB). Theo bien ban ghi nho giua Bo Giao thong Van tai va WB, du an nay se duoc thuc hien voi cac nguyen tac: Chinh phu lo chuyen den bu giai phong mat bang, tai dinh cu; phan tai chinh ma nha nuoc se tham gia se do WB cho vay va phan con lai se do tap doan Bitexco va mot so nha dau tu khac cung thu xep.Bitexco da lo dien nhu la nha dau tu PPP tien phong tren thi truong, nhung nhung nha dau tu nao se tiep buoc Bitexco lai cung la cau hoi “kho tra loi”.Van de tien quyet doi voi viec huy dong cac nha dau tu thuc hien mo hinh PPP chinh la co hoi tim kiem loi nhuan tu cac du an. De dam bao du an “chay” duoc, su tham gia cua nha nuoc trong viec cap dat, ho tro tai chinh… la nhung van de rat quan trong.Duong cao toc Dau Giay - Phan Thiet, do do, dang dong vai tro cua mot du an mo duong de trong tuong lai gan, Viet Nam co the giai duoc nhung bai toan khac nhu truong hop cau Ghenh.