Phía sau bài toán “Đô - Đồng” Nhà điều hành tiền tệ đang có những bước đi khá bài bản, nhưng chính sách nào cũng có mặt trái... Ngân hàng Nhà nước đã thành công trong việc đưa tỷ giá vào khuôn khổ và hướng dần tới việc chỉ giao dịch, thanh toán bằng một đồng tiền là VND trong nền kinh tế.▪ NGUYỄN HOÀI16:15 (GMT+7) - Thứ Hai, 4/4/2011 Nhà điều hành tiền tệ đang có những bước đi khá bài bản, nhưng chính sách nào cũng có mặt tráiBằng một loạt biện pháp kỹ thuật, Ngân hàng Nhà nước đã đưa tỷ giá vào tầm kiểm soát, hạn chế găm giữ ngoại tệ để doanh nghiệp và người dân nắm giữ VND. Nhưng đằng sau đó, lãi suất vẫn tăng bất chấp giới hạn 14%/năm, nhiều ngân hàng đang rất mệt mỏi vì giữ thanh khoản.Theo phân tích của một chuyên gia tài chính, nếu xâu chuỗi những động thái của Ngân hàng Nhà nước từ cuối 2010 đến hết quý 1/2011, có thể thấy nhà điều hành tiền tệ đang có những bước đi khá bài bản.Đầu tiên là cú điều chỉnh tỷ giá cặp tiền VND/USD tăng tới 9,3% vào ngày 11/2/2011, tiếp đó là chính sách “thít” tiền đồng song song kết hợp với các bộ ngành cấm mua bán ngoại tệ trên thị trường tự do, Ngân hàng Nhà nước đã thành công trong việc đưa tỷ giá vào khuôn khổ và hướng dần tới việc chỉ giao dịch, thanh toán bằng một đồng tiền là VND trong nền kinh tế.Khác với những lần trước, tỷ giá tự do chạy đến đâu, Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh đến đó, thì với cú điều chỉnh “11/2” đã đưa tỷ giá giữa thị trường chính thức và tự do gần lại với nhau. Tiếp theo, nhà điều hành bắt đầu phát đi thông điệp “thắt chặt tiền tệ” bằng việc tăng các loại lãi suất chủ chốt như: tái cấp vốn, tái chiết khấu, thanh toán bù trừ liên ngân hàng, thu hẹp quy mô giao dịch OMO...Và cùng với đó, vụ bắt giữ mua bán trái phép 400 nghìn USD trên thị trường tự do được truyền thông rộng rãi, kỷ cương giao dịch ngoại tệ được siết chặt. Chưa kể gần đây nhất (30/3), thực hiện chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết 11, Ngân hàng Nhà nước còn công bố số dư tiền gửi ngoại tệ của 78 tập đoàn, tổng công ty Nhà nước là 1,61 tỷ USD; đồng thời yêu cầu những đối tượng này phải bán lại 370 triệu USD dưới dạng tiền gửi ngoại tệ có kỳ hạn.Nhờ đó, giữa hai thị trường tiền tệ và ngoại hối đã có sự liên thông cần thiết. Riêng với một “sơ suất” trong quá trình này là khi cấm mua bán ngoại tệ “chợ đen”, Ngân hàng Nhà nước chưa chuẩn bị kịp thời phương án giải quyết ngoại tệ cho những nhu cầu mua chính đáng, thì nay, bất cập này đã được khắc phục.Tuy nhiên, không có chính sách nào hoàn hảo, và mặt trái của chúng bắt đầu lộ diện. Những cán bộ chuyên cân đối nguồn vốn ở một số ngân hàng thương mại lớn nói rằng: “Chưa bao giờ thị trường bị căng thẳng thanh khoản như hiện nay, kể cả so với thời kỳ nửa cuối 2007 và 2008”.Theo họ, nguyên nhân đầu tiên là 2010 được coi là năm tăng trưởng tín dụng khá mạnh. Nhưng từ quý 1/2011, khi quay sang chính sách thắt chặt, thay vì cần có lộ trình thì sự điều tiết của Ngân hàng Nhà nước có phần vội vã, mức độ thay đổi lớn, cường độ nhanh và đột ngột, trong khi ngân hàng thương mại phải đáp ứng nhiều yêu cầu tại một thời điểm, nhất là yêu cầu về các hệ số an toàn. Chẳng hạn, kể từ 1/10/2010, các tổ chức tín dụng phải áp dụng Thông tư 13 và Thông tư 19 theo hướng chuẩn mực quốc tế, với những tỷ lệ an toàn rất cao, chẳng hạn, tỷ lệ an toàn thanh khoản “khe hở một ngày”, “khe hở 7 ngày”. Nhìn nhận một cách công bằng, chỉ có khoảng 50% - 60% số lượng ngân hàng đáp ứng được.Thứ hai, vào thời điểm quý 1/2010, lúc thị trường 1 và 2 đang có sự liên thông với nhau (sự liên thông này là rất cần thiết) nhưng có một số bất cập. Cụ thể, ở hội sở một số ngân hàng thừa tiền cho vay ra ở thị trường 2 nhưng ở dưới các chi nhánh (thị trường 1) do bị khoán hệ số Q thấp nên cứ nhận vào. Đây là kẽ hở để giới trung gian lấy vốn trên trên thị trường 2 đẩy vào thị trường 1 để kiếm lời do lãi suất thị trường 2 thấp hơn thị trường 1.Để khắc phục tình trạng này, Ngân hàng Nhà nước quy định các tổ chức tín dụng muốn giao dịch vốn với nhau thì phải tập trung tại hội sở chính, không cho phép các chi nhánh ngân hàng gửi chéo vốn cho nhau. Đến ngày 18/3/2010, Ngân hàng Nhà nước gửi đi thông điệp “sẽ thanh tra những tổ chức tín dụng có tỷ lệ vốn huy động trên thị trường 2 lớn hơn 20% vốn huy động trên thị trường 1” nhằm hạn chế tình trạng nhiều ngân hàng có quy mô lớn, nhiều kinh nghiệm thì không mở rộng tín dụng, còn ngân hàng nhỏ lại vay vốn trên thị trường 2 đẩy vào tín dụng, gây rủi ro thanh khoản.Tuy nhiên, với động thái này, Ngân hàng Nhà nước đã làm gián đoạn sự kết nối giữa thị trường 1 và thị trường 2, nhiều ngân hàng có khả năng huy động nguồn vốn rất tốt, với giá cao nhưng bị đọng lại ở hội sở, không “tiêu” được. Trước thực tế này, rất nhiều ngân hàng kêu ca nhưng cuối cùng vẫn phải thích nghi. Họ nhận nguồn vốn giá rẻ từ thị trường 2, sau đó giao cho công ty con “sân sau”, gửi ngược vào các ngân hàng thông qua thị trường 1. Hoạt động của những bộ phận trung gian này đã làm cho hệ số nhân tiền nơi các tổ chức tín dụng rất lớn, mặc dù mức cung tiền từ Ngân hàng Nhà nước rất thấp. Khi hệ số nhân tiền đang lớn, Ngân hàng Nhà nước thắt chặt tiền tệ đột ngột, sự căng thẳng thanh khoản bị đẩy lên cao và lãi suất cả hai thị trường bắt đầu nhảy múa. Vô tình, Ngân hàng Nhà nước “đập chuột”, nhưng lại làm “vỡ bình hoa”? Phia sau bai toan “Do - Dong” Nha dieu hanh tien te dang co nhung buoc di kha bai ban, nhung chinh sach nao cung co mat trai... Ngan hang Nha nuoc da thanh cong trong viec dua tY gia vao khuon kho va huong dan toi viec chi giao dich, thanh toan bang mot dong tien la VND trong nen kinh te.▪ NGUYEN HOAI16:15 (GMT+7) - Thu Hai, 4/4/2011 Nha dieu hanh tien te dang co nhung buoc di kha bai ban, nhung chinh sach nao cung co mat traiBang mot loat bien phap kY thuat, Ngan hang Nha nuoc da dua tY gia vao tam kiem soat, han che gam giu ngoai te de doanh nghiep va nguoi dan nam giu VND. Nhung dang sau do, lai suat van tang bat chap gioi han 14%/nam, nhieu ngan hang dang rat met moi vi giu thanh khoan.Theo phan tich cua mot chuyen gia tai chinh, neu xau chuoi nhung dong thai cua Ngan hang Nha nuoc tu cuoi 2010 den het quY 1/2011, co the thay nha dieu hanh tien te dang co nhung buoc di kha bai ban.Dau tien la cu dieu chinh tY gia cap tien VND/USD tang toi 9,3% vao ngay 11/2/2011, tiep do la chinh sach “thit” tien dong song song ket hop voi cac bo nganh cam mua ban ngoai te tren thi truong tu do, Ngan hang Nha nuoc da thanh cong trong viec dua tY gia vao khuon kho va huong dan toi viec chi giao dich, thanh toan bang mot dong tien la VND trong nen kinh te.Khac voi nhung lan truoc, tY gia tu do chay den dau, Ngan hang Nha nuoc dieu chinh den do, thi voi cu dieu chinh “11/2” da dua tY gia giua thi truong chinh thuc va tu do gan lai voi nhau. Tiep theo, nha dieu hanh bat dau phat di thong diep “that chat tien te” bang viec tang cac loai lai suat chu chot nhu: tai cap von, tai chiet khau, thanh toan bu tru lien ngan hang, thu hep quy mo giao dich OMO...Va cung voi do, vu bat giu mua ban trai phep 400 nghin USD tren thi truong tu do duoc truyen thong rong rai, kY cuong giao dich ngoai te duoc siet chat. Chua ke gan day nhat (30/3), thuc hien chi dao cua Chinh phu tai Nghi quyet 11, Ngan hang Nha nuoc con cong bo so du tien gui ngoai te cua 78 tap doan, tong cong ty Nha nuoc la 1,61 tY USD; dong thoi yeu cau nhung doi tuong nay phai ban lai 370 trieu USD duoi dang tien gui ngoai te co kY han.Nho do, giua hai thi truong tien te va ngoai hoi da co su lien thong can thiet. Rieng voi mot “so suat” trong qua trinh nay la khi cam mua ban ngoai te “cho den”, Ngan hang Nha nuoc chua chuan bi kip thoi phuong an giai quyet ngoai te cho nhung nhu cau mua chinh dang, thi nay, bat cap nay da duoc khac phuc.Tuy nhien, khong co chinh sach nao hoan hao, va mat trai cua chung bat dau lo dien. Nhung can bo chuyen can doi nguon von o mot so ngan hang thuong mai lon noi rang: “Chua bao gio thi truong bi cang thang thanh khoan nhu hien nay, ke ca so voi thoi kY nua cuoi 2007 va 2008”.Theo ho, nguyen nhan dau tien la 2010 duoc coi la nam tang truong tin dung kha manh. Nhung tu quY 1/2011, khi quay sang chinh sach that chat, thay vi can co lo trinh thi su dieu tiet cua Ngan hang Nha nuoc co phan voi va, muc do thay doi lon, cuong do nhanh va dot ngot, trong khi ngan hang thuong mai phai dap ung nhieu yeu cau tai mot thoi diem, nhat la yeu cau ve cac he so an toan. Chang han, ke tu 1/10/2010, cac to chuc tin dung phai ap dung Thong tu 13 va Thong tu 19 theo huong chuan muc quoc te, voi nhung tY le an toan rat cao, chang han, tY le an toan thanh khoan “khe ho mot ngay”, “khe ho 7 ngay”. Nhin nhan mot cach cong bang, chi co khoang 50% - 60% so luong ngan hang dap ung duoc.Thu hai, vao thoi diem quY 1/2010, luc thi truong 1 va 2 dang co su lien thong voi nhau (su lien thong nay la rat can thiet) nhung co mot so bat cap. Cu the, o hoi so mot so ngan hang thua tien cho vay ra o thi truong 2 nhung o duoi cac chi nhanh (thi truong 1) do bi khoan he so Q thap nen cu nhan vao. Day la ke ho de gioi trung gian lay von tren tren thi truong 2 day vao thi truong 1 de kiem loi do lai suat thi truong 2 thap hon thi truong 1.De khac phuc tinh trang nay, Ngan hang Nha nuoc quy dinh cac to chuc tin dung muon giao dich von voi nhau thi phai tap trung tai hoi so chinh, khong cho phep cac chi nhanh ngan hang gui cheo von cho nhau. Den ngay 18/3/2010, Ngan hang Nha nuoc gui di thong diep “se thanh tra nhung to chuc tin dung co tY le von huy dong tren thi truong 2 lon hon 20% von huy dong tren thi truong 1” nham han che tinh trang nhieu ngan hang co quy mo lon, nhieu kinh nghiem thi khong mo rong tin dung, con ngan hang nho lai vay von tren thi truong 2 day vao tin dung, gay rui ro thanh khoan.Tuy nhien, voi dong thai nay, Ngan hang Nha nuoc da lam gian doan su ket noi giua thi truong 1 va thi truong 2, nhieu ngan hang co kha nang huy dong nguon von rat tot, voi gia cao nhung bi dong lai o hoi so, khong “tieu” duoc. Truoc thuc te nay, rat nhieu ngan hang keu ca nhung cuoi cung van phai thich nghi. Ho nhan nguon von gia re tu thi truong 2, sau do giao cho cong ty con “san sau”, gui nguoc vao cac ngan hang thong qua thi truong 1. Hoat dong cua nhung bo phan trung gian nay da lam cho he so nhan tien noi cac to chuc tin dung rat lon, mac du muc cung tien tu Ngan hang Nha nuoc rat thap. Khi he so nhan tien dang lon, Ngan hang Nha nuoc that chat tien te dot ngot, su cang thang thanh khoan bi day len cao va lai suat ca hai thi truong bat dau nhay mua. Vo tinh, Ngan hang Nha nuoc “dap chuot”, nhung lai lam “vo binh hoa”?