Ngành giấy lao đao: Cứu nguy cách nào? Trong vòng 20 năm qua, chưa bao giờ ngành giấy lại rơi vào tình cảnh "ngồi trên đống lửa" như hiện nay... Từ đầu tháng 9/2008 đến nay, hầu hết các doanh nghiệp sản xuất giấy trong nước phải cắt giảm sản lượng từ 20 - 40%. Trong vòng 20 năm qua, chưa bao giờ ngành giấy lại rơi vào tình cảnh "ngồi trên đống lửa" như hiện nayTrong vòng 20 năm qua, chưa bao giờ ngành giấy lại rơi vào tình cảnh "ngồi trên đống lửa" như hiện nay. Tính đến đầu tháng 12/2008 lượng tồn kho của toàn ngành đã lên tới 140 nghìn tấn. Theo ước tính của các doanh nghiệp sản xuất giấy vừa và nhỏ, trong năm nay, mỗi doanh nghiệp lỗ từ 1-3 tỷ đồng là điều khó tránh khỏi.Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam (VPPA) cho biết, từ đầu tháng 9/2008 đến nay, hầu hết các doanh nghiệp sản xuất giấy trong nước phải cắt giảm sản lượng từ 20 - 40%. Tuy nhiên, lượng giấy nhập khẩu ngày càng tăng với giá bán rất cạnh tranh làm cho việc tiêu thụ giấy sản xuất trong nước giảm sút nghiêm trọng.Chồng chất khó khănNhững tháng đầu năm 2008, ngành giấy gặp không ít khó khăn nhưng các doanh nghiệp giấy trong nước, đi đầu là Tổng công ty Giấy Việt Nam, Công ty Cổ phần Tập đoàn Tân Mai đã thực hiện việc kiềm chế giá bán trong suốt nửa đầu năm dù giá bán giấy sản xuất trong nước thấp hơn giấy nhập khẩu 2-3 triệu đồng/tấn. Mặt khác, cũng ở thời điểm đó, ngành giấy đã chủ động đề nghị giảm thuế nhập khẩu giấy in viết và giấy in báo có xuất xứ từ các nước ASEAN xuống 5% để hỗ trợ người tiêu dùng. Tuy nhiên, bắt đầu từ giữa năm 2008 trở lại đây, khủng hoảng kinh tế thế giới ngày càng trầm trọng đã khiến cho nhiều nhà máy bột giấy và giấy trên thế giới phải đóng cửa. Giá bột giấy và giá giấy giảm nhanh và liên tục. Lượng bột và giấy tồn kho ở đỉnh cao.Theo FOEX Indexes (công ty chuyên cung cấp các thông tin về chỉ số giá, thị trường giấy và bột giấy châu Âu), giá bột gỗ mềm NBSK tính đến ngày 18/11/2008 còn 738,81 USD/tấn, giảm 132,35% so với hồi đầu năm, giá bột BHKP còn 699,13 USD/tấn, giảm 79% so với hồi đầu năm. Giá các loại giấy trên thế giới cũng giảm mạnh. Giá giấy in viết hiện ở mức 496,59 Euro/tấn, giảm 37% so với hồi đầu năm. Giá giấy Kraftliner ở mức 486,45 Euro/tấn, giảm 37,4%. Giá giấy Kraft một mặt trắng ở mức 694,3 Euro/tấn, giảm 21,5%. Các loại giấy làm lớp sóng đều giảm mạnh, chỉ quanh mức 360 - 390 EUR/tấn, giảm 70 - 94% so với hồi đầu năm. Giấy hòm hộp các tông cũ còn 54 Euro/tấn, giảm 40% so với đầu năm. Ở khu vực Bắc Mỹ, nhiều nhà máy và dây chuyền phải ngừng sản xuất trong năm nay.Tại Việt Nam tình hình cũng không sáng sủa hơn. Sau khi đạt đỉnh cao trong tháng 7/2008, sản xuất giấy trong nước đã giảm sút nhanh chóng, so với tháng 7, sản xuất giấy từ tháng 8 đến tháng 11 bằng lần lượt là 90%, 69%, 55% và 31% và dự báo sản xuất tháng 12 chỉ bằng 26% so với tháng 7/2008. Như vậy, sản xuất tháng 12/2008 chỉ bằng 25% khả năng sản xuất, tương ứng với 22.500 lao động sẽ mất việc làm.Trong khi, sản xuất rơi vào tình cảnh "xuống dốc không phanh", thì lượng giấy tồn kho trong nước lại tăng lên nhanh chóng, từ 2.000 tấn trong tháng 8/2008 đã tăng lên đến 140.000 vào đầu tháng 12. Không những thế, lượng giấy sản xuất trong nước không ngừng sụt giảm thì giấy nhập khẩu lại tăng mạnh, nhất là giấy in báo. Tỷ lệ giấy in báo nhập khẩu so với giấy sản xuất trong nước từ tháng 7 đến tháng 11/2008 lần lượt là 25%, 42%, 47%, 56%, 75% và tháng 12 dự báo là 86%. Nhiều nhà máy đã phải đóng cửa tạm thời hoặc vĩnh viễn.Trước tình hình này hầu hết các dự án đầu tư sản xuất bột giấy và giấy đã tuyên bố dừng, mà không cho biết thời gian khởi động lại, ngoại trừ Nhà máy Bột giấy An Hòa và Nhà máy Giấy Kraft Vina (Thái Lan) vẫn triển khai nhưng sẽ không hoàn thành đúng kế hoạch.Tháo gỡ khó khănTheo dự báo của VPPA, với tình hình như hiện nay, bước sang năm 2009 sản xuất giấy trong nước vẫn tiếp tục gặp khó khăn, giấy nhập khẩu sẽ lấn át giấy sản xuất trong nước. Và cũng trong thời điểm này, các chuyên gia phân tích không đủ dũng cảm đưa ra dự báo. Nhưng chắc chắn nếu không có giải pháp, nguy cơ sụp đổ của ngành sản xuất giấy là rất lớn.Nguyên nhân chính dẫn đến tình hình khó khăn trên là do xuất khẩu giảm, các doanh nghiệp, người tiêu dùng kiềm chế chi tiêu và do chính sách thuế nhập khẩu giấy vừa qua thể hiện trong hai quyết định của Bộ Tài chính: Quyết định số 71/2008/QĐ-BTC ngày 01/09/2008 và Quyết định số 73 ngày 5/9/2009 về việc sửa đổi mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đối với một số nhóm mặt hàng trong Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, trong đó có một số chủng loại giấy. Theo đó, giấy in báo dạng cuộn hoặc tờ định lượng không quá 55g/m2 áp dụng mức thuế suất thuế nhập khẩu mới là 20% (quy định hiện hành là 32%); Giấy và các tông sản xuất thủ công giảm từ 32% xuống 20%... các loại khác nằm trong nhóm 4801 và 4802 vẫn được giữ nguyên mức thuế suất 5%, 20%, 32% như giấy làm nền sản xuất giấy carbon và nhôm... Tuy nhiên, từ khi có quyết định về thuế nhập khẩu giấy như đã nói trên, giấy từ Trung Quốc (nơi có lượng giấy tồn đọng lớn nhất thế giới) đã vào Việt Nam qua hai ngả thẳng từ Trung Quốc và từ các cơ sở sản xuất ở các nước ASEAN, giấy từ các nước khác.Giải pháp của Hiệp hộiTrước tình hình trên, VPPA đã kiến nghị Chính phủ và các bộ các giải pháp sau. Thứ nhất, tăng thuế nhập khẩu giấy in viết từ 0 lên 5% và giấy in báo từ 3% lên 5% đối với các loại giấy in viết và giấy in báo xuất xứ từ các nước ASEAN (Quyết định 73/2008/QĐ-BTC ngày 05/09/2009).Thứ hai, đề nghị điều chỉnh lại toàn bộ mã hàng trong Quyết định số 71/2008/QĐ-BTC với mức thuế suất nhập khẩu chỉ giảm so với thuế suất nhập khẩu theo Quyết định số 106/2007/QĐ-BTC là 1-3% áp dụng trong năm 2009 theo đúng các nguyên tắc mà Bộ Tài chính nêu ra.Thứ ba, các mặt hàng giấy khác điều chỉnh giảm 1-3% theo đúng lộ trình đã cam kết so với thuế suất nhập khẩu theo Quyết định số 106/2007/QĐ-BTC.Thứ tư, giảm thuế giá trị gia tăng đối với bột giấy và giấy các loại từ 10% xuống 5%, riêng giấy in báo từ 5% xuống 0%.Thứ năm, áp dụng thuế giá trị gia tăng là 0% đối với giấy loại thu gom trong nước và có chính sách khuyến khích thu gom giấy và tái chế giấy.Ngoài ra, nên áp dụng giá than cho hộ giấy đối với tất cả các doanh nghiệp sản xuất bột giấy và giấy để hỗ trợ cho các doanh nghiệp sản xuất giấy trong giai đoạn khó khăn này; áp dụng giá bán than cho sản xuất điện đối với Giấy Bãi Bằng vì tại đó có nhà máy điện đang phát điện tự dùng và bán lên lưới quốc gia với công suất 28 MW; lùi thời điểm tăng giá than sang quý 2/2009. Nganh giay lao dao: Cuu nguy cach nao? Trong vong 20 nam qua, chua bao gio nganh giay lai roi vao tinh canh "ngoi tren dong lua" nhu hien nay... Tu dau thang 9/2008 den nay, hau het cac doanh nghiep san xuat giay trong nuoc phai cat giam san luong tu 20 - 40%. Trong vong 20 nam qua, chua bao gio nganh giay lai roi vao tinh canh "ngoi tren dong lua" nhu hien nayTrong vong 20 nam qua, chua bao gio nganh giay lai roi vao tinh canh "ngoi tren dong lua" nhu hien nay. Tinh den dau thang 12/2008 luong ton kho cua toan nganh da len toi 140 nghin tan. Theo uoc tinh cua cac doanh nghiep san xuat giay vua va nho, trong nam nay, moi doanh nghiep lo tu 1-3 tY dong la dieu kho tranh khoi.Hiep hoi Giay va Bot giay Viet Nam (VPPA) cho biet, tu dau thang 9/2008 den nay, hau het cac doanh nghiep san xuat giay trong nuoc phai cat giam san luong tu 20 - 40%. Tuy nhien, luong giay nhap khau ngay cang tang voi gia ban rat canh tranh lam cho viec tieu thu giay san xuat trong nuoc giam sut nghiem trong.Chong chat kho khanNhung thang dau nam 2008, nganh giay gap khong it kho khan nhung cac doanh nghiep giay trong nuoc, di dau la Tong cong ty Giay Viet Nam, Cong ty Co phan Tap doan Tan Mai da thuc hien viec kiem che gia ban trong suot nua dau nam du gia ban giay san xuat trong nuoc thap hon giay nhap khau 2-3 trieu dong/tan. Mat khac, cung o thoi diem do, nganh giay da chu dong de nghi giam thue nhap khau giay in viet va giay in bao co xuat xu tu cac nuoc ASEAN xuong 5% de ho tro nguoi tieu dung. Tuy nhien, bat dau tu giua nam 2008 tro lai day, khung hoang kinh te the gioi ngay cang tram trong da khien cho nhieu nha may bot giay va giay tren the gioi phai dong cua. Gia bot giay va gia giay giam nhanh va lien tuc. Luong bot va giay ton kho o dinh cao.Theo FOEX Indexes (cong ty chuyen cung cap cac thong tin ve chi so gia, thi truong giay va bot giay chau Au), gia bot go mem NBSK tinh den ngay 18/11/2008 con 738,81 USD/tan, giam 132,35% so voi hoi dau nam, gia bot BHKP con 699,13 USD/tan, giam 79% so voi hoi dau nam. Gia cac loai giay tren the gioi cung giam manh. Gia giay in viet hien o muc 496,59 Euro/tan, giam 37% so voi hoi dau nam. Gia giay Kraftliner o muc 486,45 Euro/tan, giam 37,4%. Gia giay Kraft mot mat trang o muc 694,3 Euro/tan, giam 21,5%. Cac loai giay lam lop song deu giam manh, chi quanh muc 360 - 390 EUR/tan, giam 70 - 94% so voi hoi dau nam. Giay hom hop cac tong cu con 54 Euro/tan, giam 40% so voi dau nam. O khu vuc Bac MY, nhieu nha may va day chuyen phai ngung san xuat trong nam nay.Tai Viet Nam tinh hinh cung khong sang sua hon. Sau khi dat dinh cao trong thang 7/2008, san xuat giay trong nuoc da giam sut nhanh chong, so voi thang 7, san xuat giay tu thang 8 den thang 11 bang lan luot la 90%, 69%, 55% va 31% va du bao san xuat thang 12 chi bang 26% so voi thang 7/2008. Nhu vay, san xuat thang 12/2008 chi bang 25% kha nang san xuat, tuong ung voi 22.500 lao dong se mat viec lam.Trong khi, san xuat roi vao tinh canh "xuong doc khong phanh", thi luong giay ton kho trong nuoc lai tang len nhanh chong, tu 2.000 tan trong thang 8/2008 da tang len den 140.000 vao dau thang 12. Khong nhung the, luong giay san xuat trong nuoc khong ngung sut giam thi giay nhap khau lai tang manh, nhat la giay in bao. TY le giay in bao nhap khau so voi giay san xuat trong nuoc tu thang 7 den thang 11/2008 lan luot la 25%, 42%, 47%, 56%, 75% va thang 12 du bao la 86%. Nhieu nha may da phai dong cua tam thoi hoac vinh vien.Truoc tinh hinh nay hau het cac du an dau tu san xuat bot giay va giay da tuyen bo dung, ma khong cho biet thoi gian khoi dong lai, ngoai tru Nha may Bot giay An Hoa va Nha may Giay Kraft Vina (Thai Lan) van trien khai nhung se khong hoan thanh dung ke hoach.Thao go kho khanTheo du bao cua VPPA, voi tinh hinh nhu hien nay, buoc sang nam 2009 san xuat giay trong nuoc van tiep tuc gap kho khan, giay nhap khau se lan at giay san xuat trong nuoc. Va cung trong thoi diem nay, cac chuyen gia phan tich khong du dung cam dua ra du bao. Nhung chac chan neu khong co giai phap, nguy co sup do cua nganh san xuat giay la rat lon.Nguyen nhan chinh dan den tinh hinh kho khan tren la do xuat khau giam, cac doanh nghiep, nguoi tieu dung kiem che chi tieu va do chinh sach thue nhap khau giay vua qua the hien trong hai quyet dinh cua Bo Tai chinh: Quyet dinh so 71/2008/QD-BTC ngay 01/09/2008 va Quyet dinh so 73 ngay 5/9/2009 ve viec sua doi muc thue suat thue nhap khau uu dai doi voi mot so nhom mat hang trong Bieu thue nhap khau uu dai, trong do co mot so chung loai giay. Theo do, giay in bao dang cuon hoac to dinh luong khong qua 55g/m2 ap dung muc thue suat thue nhap khau moi la 20% (quy dinh hien hanh la 32%); Giay va cac tong san xuat thu cong giam tu 32% xuong 20%... cac loai khac nam trong nhom 4801 va 4802 van duoc giu nguyen muc thue suat 5%, 20%, 32% nhu giay lam nen san xuat giay carbon va nhom... Tuy nhien, tu khi co quyet dinh ve thue nhap khau giay nhu da noi tren, giay tu Trung Quoc (noi co luong giay ton dong lon nhat the gioi) da vao Viet Nam qua hai nga thang tu Trung Quoc va tu cac co so san xuat o cac nuoc ASEAN, giay tu cac nuoc khac.Giai phap cua Hiep hoiTruoc tinh hinh tren, VPPA da kien nghi Chinh phu va cac bo cac giai phap sau. Thu nhat, tang thue nhap khau giay in viet tu 0 len 5% va giay in bao tu 3% len 5% doi voi cac loai giay in viet va giay in bao xuat xu tu cac nuoc ASEAN (Quyet dinh 73/2008/QD-BTC ngay 05/09/2009).Thu hai, de nghi dieu chinh lai toan bo ma hang trong Quyet dinh so 71/2008/QD-BTC voi muc thue suat nhap khau chi giam so voi thue suat nhap khau theo Quyet dinh so 106/2007/QD-BTC la 1-3% ap dung trong nam 2009 theo dung cac nguyen tac ma Bo Tai chinh neu ra.Thu ba, cac mat hang giay khac dieu chinh giam 1-3% theo dung lo trinh da cam ket so voi thue suat nhap khau theo Quyet dinh so 106/2007/QD-BTC.Thu tu, giam thue gia tri gia tang doi voi bot giay va giay cac loai tu 10% xuong 5%, rieng giay in bao tu 5% xuong 0%.Thu nam, ap dung thue gia tri gia tang la 0% doi voi giay loai thu gom trong nuoc va co chinh sach khuyen khich thu gom giay va tai che giay.Ngoai ra, nen ap dung gia than cho ho giay doi voi tat ca cac doanh nghiep san xuat bot giay va giay de ho tro cho cac doanh nghiep san xuat giay trong giai doan kho khan nay; ap dung gia ban than cho san xuat dien doi voi Giay Bai Bang vi tai do co nha may dien dang phat dien tu dung va ban len luoi quoc gia voi cong suat 28 MW; lui thoi diem tang gia than sang quY 2/2009.