FDI 2010: Ba câu chuyện góp nhặt Thật khó nói chính xác việc FDI vào Việt Nam năm 2010 tăng ở con số thực hiện và giảm ở vốn cam kết là đáng mừng hay đáng lo... ▪ ANH QUÂN29/12/2010 14:31 (GMT+7) Kết quả thu hút FDI giai đoạn 2001-2005 và 2006-2010.Thật khó nói chính xác việc FDI vào Việt Nam năm 2010 tăng ở con số thực hiện và giảm ở vốn cam kết là đáng mừng hay đáng loThật khó nói chính xác việc vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam năm 2010 tăng ở con số thực hiện và giảm ở vốn cam kết là đáng mừng hay đáng lo. VnEconomy thuật lại ba câu chuyện gần đây với hy vọng đưa ra một góc nhìn chân thực hơn về các con số thu hút FDI gần 18,6 tỷ USD và giải ngân 11 tỷ USD của năm nay.Câu chuyện thứ nhất“Một điển hình về thu hút FDI năm nay là Bà Rịa - Vũng Tàu, nhưng khi tôi vào làm việc thì họ kêu trời về phân cấp”, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Trần Đình Thiên nói trong một hội thảo gần đây tại Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI).Cuộc trao đổi của ông Thiên khi đó với lãnh đạo Bà Rịa - Vũng Tàu được ông thuật lại, liên quan đến 18 dự án thép được cấp phép tại địa phương này: “Tôi hỏi sao các ông ký lắm thế, trong quy hoạch thế nào? Họ bảo là quy hoạch của Bộ Công Thương có 6-7 cái thôi, tỉnh cho làm 6-7 cái, nhưng chết cái là khu công nghiệp cũng được quyền cấp dự án”. Sự phân cấp thiếu phối hợp đã dẫn đến việc Bà Rịa - Vũng Tàu đánh đổi lợi thế quan trọng nhất của mình là biển để lấy các dự án thép, ông Thiên rút ra kết luận từ trường hợp này.“Bây giờ muốn giảm cũng không được vì trao giấy phép mất rồi”, ông bình luân. “Nhưng cũng may là các dự án này chưa vào hết”.Trong 6 tháng đầu năm nay, Bà Rịa - Vũng Tàu đã buộc phải thu hồi giấy chứng nhận đầu tư của 4 dự án có vốn đầu tư nước ngoài. Cuối tháng 8/2010, huyện Đất Đỏ đã kiến nghị tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thực hiện thu hồi 7 dự án, huyện Xuyên Mộc cũng đề xuất thu hồi một số dự án “ngâm” nhiều năm mà không có động tĩnh gì.Cũng liên quan đến việc phân quyền cấp giấy chứng nhận đầu tư, theo thông tin tham khảo từ 10 dự án có số vốn đăng ký lớn nhất tính đến nay, với khu liên hợp thép Cà Ná vốn đầu tư gần 9,8 tỷ USD khởi công giai đoạn 1 vào cuối năm 2008, thì nay Ninh Thuận đang dự tính thu hồi giấy chứng nhận đầu tư. Hay Phú Yên mới đây công bố đang chuẩn bị thủ tục thu hồi dự án Thành phố sáng tạo Nam Tuy Hòa có vốn đăng ký 11,4 tỉ USD. Quảng Nam cũng đã mạnh tay ký quyết định thu hồi giấy chứng nhận đầu tư dự án khu du lịch sinh thái Bãi Biển Rồng 4,15 tỉ USD. Dự án thép Formosa Hà Tĩnh cũng đã bị nhắc nhở nhiều lần vì triển khai quá chậm…Câu chuyện thứ hai“Về đầu tư nước ngoài, những năm gần đây chúng ta quan tâm nhiều đến con số giải ngân nhưng chưa quan tâm đánh giá hiệu quả kinh tế xã hội của dự án, hiệu quả thúc đẩy dịch chuyển cơ cấu kinh tế như thế nào”, Phó vụ trưởng Vụ Đổi mới doanh nghiệp của Văn phòng Chính phủ Nguyễn Tuấn Anh nói thêm từ ý của ông Thiên.“Tôi lấy một ví dụ, có rất nhiều liên doanh, nhiều dự án đầu tư nước ngoài báo cáo lỗ”, ông nêu dẫn chứng. Nhưng có một điều rất đáng ngạc nhiên là tuy lỗ, nhưng các nhà đầu tư nước ngoài luôn muốn mua lại phần vốn của Việt Nam... “Thế thì hiệu quả đầu tư nước ngoài như thế nào phải có đánh giá”, ông Nguyễn Tuấn Anh lưu ý. Tại phiên chất vấn Quốc hội hôm 23/11, Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh cũng giải trình về vấn đề này. Theo Bộ trưởng Ninh, trong 3 năm gần đây, Bộ đã thực hiện thanh tra 127 doanh nghiệp FDI kêu lỗ. Kết quả cho thấy, nhiều doanh nghiệp lỗ ảo nhưng lãi thật, và phần lãi được chuyển sang công ty mẹ tại nước ngoài. Bộ Tài chính đã thực hiện truy thu 1.450 tỷ đồng đối với các doanh nghiệp này.“Chính sách đầu tư của chúng ra đã tạo ra hệ quả là việc chuyển giá của doanh nghiệp FDI. Nếu chúng ta không giảm thuế đầu vào nữa thì tự nhiên sẽ triệt tiêu động lực chuyển giá”, ông Nguyễn Đình Cung, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) nêu quan điểm.Theo ông Cung, không nên cố ngăn chặn chuyển giá mà cần tìm một đối tượng đầu tư khác. “Hai tiêu chí phải lấy lên hàng đầu trong thu hút đầu tư FDI: một là công nghệ, hai là có thặng dư ngoại tệ”, ông nói. Câu chuyện thứ baTính trong khoảng 20 năm nay, FDI có 3 điểm được, một là tăng về vốn, hai là tăng về số dự án và ba là tăng về lao động, trong đó lao động là tăng nhanh nhất, nhiều nhất, còn vốn thực hiện là tăng ít nhất. “Điều đó có nghĩa là FDI đổ vào các lĩnh vực sử dụng nhiều lao động”, ông Nguyễn Đình Cung cho hay.Tăng trưởng khu vực FDI (đường màu xanh dương là tăng lao động)Báo cáo năng lực cạnh tranh Việt Nam do CIEM và Học viện Cạnh tranh Châu Á cùng thực hiện cũng rút ra một số kết luận quan trọng. Theo báo cáo, FDI vào Việt Nam có đóng góp đáng kể đến tăng trưởng xuất khẩu, góp phần tạo việc làm, nhưng không giúp tăng nhiều mức độ thịnh vượng của quốc gia ngoài việc tạo công ăn việc làm ở mức tiền lương tối thiểu trong khu vực chế tạo.Nghiên cứu của các cơ quan thực hiện báo cáo cũng chỉ rõ: “Không thấy nhiều bằng chứng về tác dụng tràn của FDI đối với phần còn lại của nền kinh tế trong việc nâng cao năng suất và trình độ công nghệ”.Cũng báo cáo cho rằng các lợi thế của Việt Nam trong thu hút FDI như lao động chi phí thấp đang dần mất đi, trong khi kỹ năng lao động chưa được cải thiện tương ứng. “Việt Nam cần một chiến lược mới nếu muốn thu hút FDI chất lượng cao, tạo nhiều giá trị hơn là chỉ tạo việc làm với mức lương tối thiểu”, báo cáo kết luận.Lâu nay, mục tiêu quan trọng nhất đặt ra khi mở của đón đầu tư nước ngoài là thu hút vốn, công nghệ, trình độ quản lý nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh Việt Nam đã không còn được quan tâm đầy đủ. Những chuyển biến trong nhận thức của cơ quan quản lý, rõ nhất chỉ mới giới hạn ở hoán đổi chú ý đến vốn giải ngân, thay vì vốn đăng ký trước đây. FDI 2010: Ba cau chuyen gop nhat That kho noi chinh xac viec FDI vao Viet Nam nam 2010 tang o con so thuc hien va giam o von cam ket la dang mung hay dang lo... ▪ ANH QUAN29/12/2010 14:31 (GMT+7) Ket qua thu hut FDI giai doan 2001-2005 va 2006-2010.That kho noi chinh xac viec FDI vao Viet Nam nam 2010 tang o con so thuc hien va giam o von cam ket la dang mung hay dang loThat kho noi chinh xac viec von dau tu truc tiep nuoc ngoai (FDI) vao Viet Nam nam 2010 tang o con so thuc hien va giam o von cam ket la dang mung hay dang lo. VnEconomy thuat lai ba cau chuyen gan day voi hy vong dua ra mot goc nhin chan thuc hon ve cac con so thu hut FDI gan 18,6 tY USD va giai ngan 11 tY USD cua nam nay.Cau chuyen thu nhat“Mot dien hinh ve thu hut FDI nam nay la Ba Ria - Vung Tau, nhung khi toi vao lam viec thi ho keu troi ve phan cap”, Vien truong Vien Kinh te Viet Nam Tran Dinh Thien noi trong mot hoi thao gan day tai Phong Thuong mai Cong nghiep Viet Nam (VCCI).Cuoc trao doi cua ong Thien khi do voi lanh dao Ba Ria - Vung Tau duoc ong thuat lai, lien quan den 18 du an thep duoc cap phep tai dia phuong nay: “Toi hoi sao cac ong kY lam the, trong quy hoach the nao? Ho bao la quy hoach cua Bo Cong Thuong co 6-7 cai thoi, tinh cho lam 6-7 cai, nhung chet cai la khu cong nghiep cung duoc quyen cap du an”. Su phan cap thieu phoi hop da dan den viec Ba Ria - Vung Tau danh doi loi the quan trong nhat cua minh la bien de lay cac du an thep, ong Thien rut ra ket luan tu truong hop nay.“Bay gio muon giam cung khong duoc vi trao giay phep mat roi”, ong binh luan. “Nhung cung may la cac du an nay chua vao het”.Trong 6 thang dau nam nay, Ba Ria - Vung Tau da buoc phai thu hoi giay chung nhan dau tu cua 4 du an co von dau tu nuoc ngoai. Cuoi thang 8/2010, huyen Dat Do da kien nghi tinh Ba Ria - Vung Tau thuc hien thu hoi 7 du an, huyen Xuyen Moc cung de xuat thu hoi mot so du an “ngam” nhieu nam ma khong co dong tinh gi.Cung lien quan den viec phan quyen cap giay chung nhan dau tu, theo thong tin tham khao tu 10 du an co so von dang kY lon nhat tinh den nay, voi khu lien hop thep Ca Na von dau tu gan 9,8 tY USD khoi cong giai doan 1 vao cuoi nam 2008, thi nay Ninh Thuan dang du tinh thu hoi giay chung nhan dau tu. Hay Phu Yen moi day cong bo dang chuan bi thu tuc thu hoi du an Thanh pho sang tao Nam Tuy Hoa co von dang kY 11,4 ti USD. Quang Nam cung da manh tay kY quyet dinh thu hoi giay chung nhan dau tu du an khu du lich sinh thai Bai Bien Rong 4,15 ti USD. Du an thep Formosa Ha Tinh cung da bi nhac nho nhieu lan vi trien khai qua cham…Cau chuyen thu hai“Ve dau tu nuoc ngoai, nhung nam gan day chung ta quan tam nhieu den con so giai ngan nhung chua quan tam danh gia hieu qua kinh te xa hoi cua du an, hieu qua thuc day dich chuyen co cau kinh te nhu the nao”, Pho vu truong Vu Doi moi doanh nghiep cua Van phong Chinh phu Nguyen Tuan Anh noi them tu Y cua ong Thien.“Toi lay mot vi du, co rat nhieu lien doanh, nhieu du an dau tu nuoc ngoai bao cao lo”, ong neu dan chung. Nhung co mot dieu rat dang ngac nhien la tuy lo, nhung cac nha dau tu nuoc ngoai luon muon mua lai phan von cua Viet Nam... “The thi hieu qua dau tu nuoc ngoai nhu the nao phai co danh gia”, ong Nguyen Tuan Anh luu Y. Tai phien chat van Quoc hoi hom 23/11, Bo truong Tai chinh Vu Van Ninh cung giai trinh ve van de nay. Theo Bo truong Ninh, trong 3 nam gan day, Bo da thuc hien thanh tra 127 doanh nghiep FDI keu lo. Ket qua cho thay, nhieu doanh nghiep lo ao nhung lai that, va phan lai duoc chuyen sang cong ty me tai nuoc ngoai. Bo Tai chinh da thuc hien truy thu 1.450 tY dong doi voi cac doanh nghiep nay.“Chinh sach dau tu cua chung ra da tao ra he qua la viec chuyen gia cua doanh nghiep FDI. Neu chung ta khong giam thue dau vao nua thi tu nhien se triet tieu dong luc chuyen gia”, ong Nguyen Dinh Cung, Pho vien truong Vien Nghien cuu va Quan lY kinh te Trung uong (CIEM) neu quan diem.Theo ong Cung, khong nen co ngan chan chuyen gia ma can tim mot doi tuong dau tu khac. “Hai tieu chi phai lay len hang dau trong thu hut dau tu FDI: mot la cong nghe, hai la co thang du ngoai te”, ong noi. Cau chuyen thu baTinh trong khoang 20 nam nay, FDI co 3 diem duoc, mot la tang ve von, hai la tang ve so du an va ba la tang ve lao dong, trong do lao dong la tang nhanh nhat, nhieu nhat, con von thuc hien la tang it nhat. “Dieu do co nghia la FDI do vao cac linh vuc su dung nhieu lao dong”, ong Nguyen Dinh Cung cho hay.Tang truong khu vuc FDI (duong mau xanh duong la tang lao dong)Bao cao nang luc canh tranh Viet Nam do CIEM va Hoc vien Canh tranh Chau A cung thuc hien cung rut ra mot so ket luan quan trong. Theo bao cao, FDI vao Viet Nam co dong gop dang ke den tang truong xuat khau, gop phan tao viec lam, nhung khong giup tang nhieu muc do thinh vuong cua quoc gia ngoai viec tao cong an viec lam o muc tien luong toi thieu trong khu vuc che tao.Nghien cuu cua cac co quan thuc hien bao cao cung chi ro: “Khong thay nhieu bang chung ve tac dung tran cua FDI doi voi phan con lai cua nen kinh te trong viec nang cao nang suat va trinh do cong nghe”.Cung bao cao cho rang cac loi the cua Viet Nam trong thu hut FDI nhu lao dong chi phi thap dang dan mat di, trong khi kY nang lao dong chua duoc cai thien tuong ung. “Viet Nam can mot chien luoc moi neu muon thu hut FDI chat luong cao, tao nhieu gia tri hon la chi tao viec lam voi muc luong toi thieu”, bao cao ket luan.Lau nay, muc tieu quan trong nhat dat ra khi mo cua don dau tu nuoc ngoai la thu hut von, cong nghe, trinh do quan lY nham nang cao nang luc canh tranh Viet Nam da khong con duoc quan tam day du. Nhung chuyen bien trong nhan thuc cua co quan quan lY, ro nhat chi moi gioi han o hoan doi chu Y den von giai ngan, thay vi von dang kY truoc day.