Dự án tỷ đô và chuyện thống kê FDI Việc rút giấy phép tỷ USD có thể xem là cơ hội để nhìn lại cách thức thống kê số liệu FDI của Việt Nam... Một góc thành phố Tuy Hòa nhìn từ núi Nhạn - Ảnh: D.T.Xuân.▪ ANH MINH09:35 (GMT+7) - Thứ Hai, 27/12/2010 Việc rút giấy phép tỷ USD có thể xem là cơ hội để nhìn lại cách thức thống kê số liệu FDI của Việt NamViệc rút giấy phép tỷ USD có thể xem là cơ hội để nhìn lại cách thức thống kê số liệu FDI của Việt Nam.Tại phiên họp kết thúc kỳ họp thứ 19 HĐND tỉnh Phú Yên, ông Phạm Đình Cự, Chủ tịch UBND tỉnh này, cho biết đang chuẩn bị thủ tục thu hồi dự án Thành phố sáng tạo Nam Tuy Hòa.Đây là dự án do tập đoàn Galileo Investment Group, Inc (Mỹ) đầu tư với số vốn đăng ký 11,4 tỷ USD, nhưng giai đoạn 1 được cấp phép với số vốn đăng ký 1,68 tỷ USD.Lý do rút giấy phép là nhà đầu tư không triển khai đầu tư và đã nhiều lần xin trì hoãn dự án; cả việc ký quỹ đầu tư theo quy định cũng không được thực hiện. Hơn nữa, theo kiểm tra thực tế, Galileo Investment Group không đủ năng lực tài chính để đầu tư dự án.Rút giấy phép một dự án đầu tư sau khi cả chủ đầu tư lẫn chính quyền địa phương đã phải mất nhiều công sức là chuyện chẳng đặng đừng. Nhưng rút giấy phép để tạo cơ hội cho nhà đầu tư khác, cũng như góp phần thúc đẩy các dự án khác và lành mạnh hóa môi trường đầu tư là chuyện phải làm.Theo quy hoạch, dự án Thành phố sáng tạo Nam Tuy Hòa có tổng diện tích đất sử dụng khoảng 7.656 ha, quy hoạch dọc hai bên bờ sông Ba với mục tiêu trở thành siêu đô thị năng động, hiện đại, hoạt động trong nhiều lĩnh vực công nghệ cao, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển các lĩnh vực điện ảnh, công nghệ thông tin, giáo dục.Năm 2009, số liệu thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam là 21,48 tỷ USD. Trên thực tế, với việc dự án Thành phố sáng tạo Nam Tuy Hòa bị rút giấy phép, con số này đã thay đổi đáng kể.Kèm theo đó, hàng loạt thống kê kinh tế khác cũng thay đổi theo, vì sự thay đổi này. Điều này đặt ra vấn đề, liệu có nên tiếp tục cách thức thống kê mà theo đó vốn đăng ký vẫn được coi là một yếu tố quan trọng?Thông lệ quốc tế không coi trọng vốn đăng ký như Việt Nam mà họ quan tâm đến vốn thực hiện. Các tổ chức quốc tế khi đánh giá FDI vào các quốc gia đều sử dụng con số vốn thực hiện, nên dễ hiểu là tại sao thống kê FDI vào Việt Nam của WB hay IMF luôn thấp hơn thống kê của Tổng cục Thống kê.Tiến sỹ Curt Nestor, một chuyên gia của Đại học Goterborg (Thụy Điển) và là người có nhiều năm sống và nghiên cứu về FDI Việt Nam, nói rằng thống kê số liệu FDI sẽ là căn cứ quan trọng cho quyết sách của các nhà hoạch định chính sách Việt Nam cũng như của cộng đồng các nhà đầu tư trong và ngoài nước, nên cần phải sát với thực tế.Một nghiên cứu của tiến sĩ Curt Nestor chỉ ra rằng có không dưới 40 cách tính khác nhau để xác định lượng vốn FDI đã đổ vào Việt nam trong suốt những năm cuối của thập kỷ 90.Trong số này, các số liệu báo cáo về FDI của các tổ chức quốc tế thường rất trùng khớp, nếu không muốn nói là giống hệt nhau bởi vì các số liệu này được lấy từ cùng một nguồn.Định nghĩa về FDI được chấp nhận rộng rãi nhất hiện nay do IMF/OECD đưa ra là dựa trên khái niệm về cán cân thanh toán. Nói một cách vắn tắt, định nghĩa tiêu chuẩn của IMF/OECD về FDI là một nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài (công ty mẹ) ở một quốc gia thực hiện một dự án đầu tư tại một quốc gia khác bằng cách thiết lập một công ty có vốn FDI (công ty con) tại quốc gia đó.Theo đó, dòng vốn FDI chảy vào một quốc gia nghĩa là nguồn tài chính do nhà đầu tư cấp trực tiếp cho công ty con và bao gồm ba thành phần chính là: vốn cổ phần, khoản tái đầu tư và các khoản vay nội bộ từ công ty mẹ.Hiện tại, cách thống kê của Việt Nam vẫn dựa vào các báo cáo bắt buộc mà các doanh nghiệp FDI báo cáo lên các tỉnh thành, sau đó định kỳ gửi tới Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Tổng cục Thống kê.Tuy nhiên, không phải lúc nào các doanh nghiệp và các địa phương cũng thực hiện báo cáo đầy đủ và đúng thời gian nên độ chính xác của các số liệu là một dấu hỏi lớn. Vào năm 2008, số liệu thống kê tổng vốn đầu tư đăng ký vào Việt Nam đã được công bố hai lần với sự khác biệt lên tới 4 tỷ USD. Trong khi đó, số liệu của các tổ chức quốc tế về nguồn vốn FDI thực hiện của Việt Nam được báo cáo dựa trên những thông tin mà Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cung cấp và như vậy các số liệu này thể hiện khái niệm về cán cân thanh toán và chỉ giới hạn trong ba thành phần như đã nêu ở trên.Theo TS. Curt, vốn cam kết chỉ phản ánh giá trị đầu tư ước tính của dự án và như vậy thì không thể so sánh với vốn thực hiện dựa trên các cách tính về cán cân thanh toán. Điều này sẽ rất đúng trong trường hợp các dự án bất động sản.Sẽ là ảo tưởng nếu nghĩ rằng một nhà đầu tư nước ngoài đăng ký một dự án bất động sản với vốn đăng ký 10 tỷ USD sẽ lần lượt giải ngân hết số tiền này. Họ có thể chỉ bỏ ra vài chục triệu USD để làm các hạng mục ban đầu, sau đó dùng tiền từ việc bán sản phẩm (nhà, đất) của mình để tái đầu tư vào các hạng mục tiếp theo để nâng dần tổng vốn đầu tư suốt đời dự án lên con số 10 tỷ USD.Việc tái đầu tư trong phạm vi Việt Nam là rất tốt trên phương diện đầu tư, nhưng không được tính là FDI nếu nhà đầu tư không… chuyển lợi nhuận ra nước ngoài rồi chuyển ngược trở lại dưới dạng vốn hoặc cho vay.Trên bảng số liệu của Ngân hàng Nhà nước, theo cách tính của IMF/OECD, sẽ vẫn chỉ là vài chục triệu USD ban đầu. Chênh lệch giữa thống kê của Việt Nam và các tổ chức quốc tế ngày càng giãn ra, một phần cũng vì các dự án kiểu như vậy. Du an tY do va chuyen thong ke FDI Viec rut giay phep tY USD co the xem la co hoi de nhin lai cach thuc thong ke so lieu FDI cua Viet Nam... Mot goc thanh pho Tuy Hoa nhin tu nui Nhan - Anh: D.T.Xuan.▪ ANH MINH09:35 (GMT+7) - Thu Hai, 27/12/2010 Viec rut giay phep tY USD co the xem la co hoi de nhin lai cach thuc thong ke so lieu FDI cua Viet NamViec rut giay phep tY USD co the xem la co hoi de nhin lai cach thuc thong ke so lieu FDI cua Viet Nam.Tai phien hop ket thuc kY hop thu 19 HDND tinh Phu Yen, ong Pham Dinh Cu, Chu tich UBND tinh nay, cho biet dang chuan bi thu tuc thu hoi du an Thanh pho sang tao Nam Tuy Hoa.Day la du an do tap doan Galileo Investment Group, Inc (MY) dau tu voi so von dang kY 11,4 tY USD, nhung giai doan 1 duoc cap phep voi so von dang kY 1,68 tY USD.LY do rut giay phep la nha dau tu khong trien khai dau tu va da nhieu lan xin tri hoan du an; ca viec kY quY dau tu theo quy dinh cung khong duoc thuc hien. Hon nua, theo kiem tra thuc te, Galileo Investment Group khong du nang luc tai chinh de dau tu du an.Rut giay phep mot du an dau tu sau khi ca chu dau tu lan chinh quyen dia phuong da phai mat nhieu cong suc la chuyen chang dang dung. Nhung rut giay phep de tao co hoi cho nha dau tu khac, cung nhu gop phan thuc day cac du an khac va lanh manh hoa moi truong dau tu la chuyen phai lam.Theo quy hoach, du an Thanh pho sang tao Nam Tuy Hoa co tong dien tich dat su dung khoang 7.656 ha, quy hoach doc hai ben bo song Ba voi muc tieu tro thanh sieu do thi nang dong, hien dai, hoat dong trong nhieu linh vuc cong nghe cao, dao tao nguon nhan luc chat luong cao, phat trien cac linh vuc dien anh, cong nghe thong tin, giao duc.Nam 2009, so lieu thong ke cua Bo Ke hoach va Dau tu cho thay tong von dau tu nuoc ngoai dang kY vao Viet Nam la 21,48 tY USD. Tren thuc te, voi viec du an Thanh pho sang tao Nam Tuy Hoa bi rut giay phep, con so nay da thay doi dang ke.Kem theo do, hang loat thong ke kinh te khac cung thay doi theo, vi su thay doi nay. Dieu nay dat ra van de, lieu co nen tiep tuc cach thuc thong ke ma theo do von dang kY van duoc coi la mot yeu to quan trong?Thong le quoc te khong coi trong von dang kY nhu Viet Nam ma ho quan tam den von thuc hien. Cac to chuc quoc te khi danh gia FDI vao cac quoc gia deu su dung con so von thuc hien, nen de hieu la tai sao thong ke FDI vao Viet Nam cua WB hay IMF luon thap hon thong ke cua Tong cuc Thong ke.Tien sY Curt Nestor, mot chuyen gia cua Dai hoc Goterborg (Thuy Dien) va la nguoi co nhieu nam song va nghien cuu ve FDI Viet Nam, noi rang thong ke so lieu FDI se la can cu quan trong cho quyet sach cua cac nha hoach dinh chinh sach Viet Nam cung nhu cua cong dong cac nha dau tu trong va ngoai nuoc, nen can phai sat voi thuc te.Mot nghien cuu cua tien si Curt Nestor chi ra rang co khong duoi 40 cach tinh khac nhau de xac dinh luong von FDI da do vao Viet nam trong suot nhung nam cuoi cua thap kY 90.Trong so nay, cac so lieu bao cao ve FDI cua cac to chuc quoc te thuong rat trung khop, neu khong muon noi la giong het nhau boi vi cac so lieu nay duoc lay tu cung mot nguon.Dinh nghia ve FDI duoc chap nhan rong rai nhat hien nay do IMF/OECD dua ra la dua tren khai niem ve can can thanh toan. Noi mot cach van tat, dinh nghia tieu chuan cua IMF/OECD ve FDI la mot nha dau tu truc tiep nuoc ngoai (cong ty me) o mot quoc gia thuc hien mot du an dau tu tai mot quoc gia khac bang cach thiet lap mot cong ty co von FDI (cong ty con) tai quoc gia do.Theo do, dong von FDI chay vao mot quoc gia nghia la nguon tai chinh do nha dau tu cap truc tiep cho cong ty con va bao gom ba thanh phan chinh la: von co phan, khoan tai dau tu va cac khoan vay noi bo tu cong ty me.Hien tai, cach thong ke cua Viet Nam van dua vao cac bao cao bat buoc ma cac doanh nghiep FDI bao cao len cac tinh thanh, sau do dinh kY gui toi Bo Ke hoach va Dau tu va Tong cuc Thong ke.Tuy nhien, khong phai luc nao cac doanh nghiep va cac dia phuong cung thuc hien bao cao day du va dung thoi gian nen do chinh xac cua cac so lieu la mot dau hoi lon. Vao nam 2008, so lieu thong ke tong von dau tu dang kY vao Viet Nam da duoc cong bo hai lan voi su khac biet len toi 4 tY USD. Trong khi do, so lieu cua cac to chuc quoc te ve nguon von FDI thuc hien cua Viet Nam duoc bao cao dua tren nhung thong tin ma Ngan hang Nha nuoc Viet Nam cung cap va nhu vay cac so lieu nay the hien khai niem ve can can thanh toan va chi gioi han trong ba thanh phan nhu da neu o tren.Theo TS. Curt, von cam ket chi phan anh gia tri dau tu uoc tinh cua du an va nhu vay thi khong the so sanh voi von thuc hien dua tren cac cach tinh ve can can thanh toan. Dieu nay se rat dung trong truong hop cac du an bat dong san.Se la ao tuong neu nghi rang mot nha dau tu nuoc ngoai dang kY mot du an bat dong san voi von dang kY 10 tY USD se lan luot giai ngan het so tien nay. Ho co the chi bo ra vai chuc trieu USD de lam cac hang muc ban dau, sau do dung tien tu viec ban san pham (nha, dat) cua minh de tai dau tu vao cac hang muc tiep theo de nang dan tong von dau tu suot doi du an len con so 10 tY USD.Viec tai dau tu trong pham vi Viet Nam la rat tot tren phuong dien dau tu, nhung khong duoc tinh la FDI neu nha dau tu khong… chuyen loi nhuan ra nuoc ngoai roi chuyen nguoc tro lai duoi dang von hoac cho vay.Tren bang so lieu cua Ngan hang Nha nuoc, theo cach tinh cua IMF/OECD, se van chi la vai chuc trieu USD ban dau. Chenh lech giua thong ke cua Viet Nam va cac to chuc quoc te ngay cang gian ra, mot phan cung vi cac du an kieu nhu vay.