Dragon Capital, Masan và “canh bạc” Núi Pháo Có thể ví Masan là một thực khách được mời đến ăn một bữa tiệc thịnh soạn đã được bày biện gần xong... ▪ Chính sự bất ổn bên trong liên doanh này đã làm hé lộ các tồn tại xung quanh dự án, buộc các cơ quan quản lý nhà nước phải xử lý.Có thể ví Masan là một thực khách được mời đến ăn một bữa tiệc thịnh soạn đã được bày biện gần xongĐúng thời điểm này năm trước, các nhà đầu tư trong nước tham gia liên doanh khai thác và chế biến khoáng sản Núi Pháo (Nuiphaovica) đang phải kêu cứu trước nguy cơ bị nhà đầu tư nước ngoài ép rời bỏ cuộc chơi.Tuy nhiên sau một năm, chính đối tác nước ngoài của họ mới là người phải ra đi...Những toan tính triệu đôVới công bố hoàn tất việc chuyển nhượng 70% cổ phần tại liên doanh Nuiphaovica cho tập đoàn Masan, quỹ đầu tư Dragon Capital vừa chính thức trở thành nhà đầu tư nước ngoài thứ hai rời khỏi dự án Núi Pháo.Trước đó, vào tháng 2/2007, công ty Tiberon Minerals (Canada) sau khi chuyển giao dự án cho Dragon Capital, đã chia tay Núi Pháo sau 10 năm theo đuổi kể từ khi thăm dò tới khi được cấp phép đầu tư.Tuy nhiên, hai sự ra đi này hoàn toàn khác nhau. Tiberon - với vai trò một công ty chuyên thăm dò khoáng sản, đã chấp nhận "ăn non", rời khỏi dự án với một giá khá hời (theo một nguồn tin của VnEconomy, Tiberon thu lãi khoảng 70 triệu USD). Còn đối với Dragon Capital, vẫn theo nguồn tin này, chỉ trong 3 năm giữ quyền điều hành Nuiphaovica (từ tháng 2/2007), quỹ đầu tư này đã phải chịu khoản tiêu tốn hơn 200 triệu USD.Ở góc nhìn này, có thể thấy dự án Núi Pháo là một canh bạc lớn. Đã có kẻ thắng, người thua. Số tiền được và mất đều rất lớn, cho thấy phần nào sức hấp dẫn và lợi nhuận cực lớn mà mỏ quặng đa kim này có thể mang lại.Theo số liệu ban đầu do nhà đầu tư công bố khi dự án được cấp phép năm 2005, Núi Pháo là mỏ quặng đa kim lộ thiên có trữ lượng lớn thứ hai thế giới với 83.220.000 tấn quặng vonfram - đa kim cấp B và C. Dự kiến mỗi năm sẽ khai thác khoảng 3,5 triệu tấn quặng vonfram, fluorit, bismuth, đồng và vàng... Tuy nhiên, sau khi được cấp phép và tiến hành thăm dò toàn diện hơn, trữ lượng của mỏ này còn được dự báo tăng lên rất nhiều. Và mặc dù không có công bố chính thức, nhưng có nguồn tin khẳng định lợi nhuận từ dự án này sẽ vượt qua con số 2 tỷ USD.Câu hỏi đặt ra là, nếu như Tiberon Canada đã chủ động thu lãi, rời khỏi "canh bạc" Núi Pháo, thì tại sao Dragon Capital phải ngậm ngùi chịu thiệt hại khi rời bỏ dự án? Người viết cho rằng có một vài nguyên nhân lớn lý giải điều này.Trước hết, từ khi các quỹ đầu tư của Dragon Capital nắm giữ vai trò điều hành liên doanh Nuiphaovica, nguyên tắc đồng thuận giữa nhà đầu tư nước ngoài và các nhà đầu tư trong nước đã bị phá vỡ. Chính sự bất ổn bên trong liên doanh này đã làm hé lộ các tồn tại xung quanh dự án, buộc các cơ quan quản lý nhà nước phải xử lý.Vào tháng 4/2009, một trong hai doanh nghiệp Việt Nam tham gia liên doanh (giữ quyền góp 30% vốn điều lệ) đã có văn bản gửi lãnh đạo tỉnh Thái Nguyên, tố cáo đối tác nước ngoài có âm mưu thôn tính toàn bộ dự án thông qua phương án tăng vốn điều lệ từ 44,1 triệu USD lên trên 136 triệu USD, vượt quá khả năng đóng góp của đối tác Việt Nam. Trong khi đó, nhà đầu tư nước ngoài cũng có một văn bản gửi tới Chính phủ, khẳng định quyền được tăng tỷ lệ góp vốn khi các bên Việt Nam không có khả năng tài chính. Đồng thời, tuyên bố không có nhu cầu chuyển nhượng, hoặc buộc phải chuyển nhượng lại 70% cổ phần đã nộp vào liên doanh.Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, Dragon Capital lại để lộ yếu điểm lớn nhất là chưa thu xếp được vốn đầu tư, trong khi dự án đã chậm tiến độ tới gần 5 năm.Theo một giải trình tới các cơ quan quản lý về nguyên nhân chậm trễ, Dragon Capital cho rằng cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đã ảnh hưởng rất lớn đến việc thu xếp nguồn vốn đầu tư cho dự án với tổng vốn đầu tư lên tới gần 500 triệu USD. Tuy nhiên, các đối tác Việt Nam lại công khai tuyên bố không tin tưởng Dragon Capital là nhà đầu tư chuyên nghiệp trong lĩnh vực khai khoáng, mà chỉ nhìn nhận dự án như một hoạt động đầu tư tài chính, nhằm mua đi bán lại dự án thu lời.Vấn đề càng trở nên bế tắc khi sự chia rẽ giữa các bên ngày càng trở nên sâu sắc, đẩy liên doanh vào nguy cơ bị thu hồi giấy phép. Đối với Dragon Capital, dường như đây là thương vụ thua lỗ nặng nề nhất của họ sau 15 năm làm ăn tại thị trường Việt Nam.Ông chủ mới của bàn tiệcViệc Masan thâu tóm thành công dự án Núi Pháo có thể là thông tin gây bất ngờ trong dư luận.Vì mặc dù với quy mô vốn điều lệ lên tới gần 5.000 tỷ đồng, đủ khả năng thâu tóm dự án Núi Pháo, nhưng Masan lại hầu như chưa có một kinh nghiệm nào đáng kể trong lĩnh vực khai khoáng. Tuy nhiên, chắc chắn Masan và Dragon Capital đã phải cùng chơi một ván bài ngửa để đạt được kết quả chuyển nhượng cuối cùng.Đứng từ góc nhìn của người ngoài cuộc, có thể thấy rằng Masan đã thâu tóm được dự án này nhờ hai yếu tố chính: xuất hiện đúng lúc và sở hữu nguồn tài chính dồi dào.Thời điểm cuối tháng 8/2009, sau chuyến thăm của Thủ tướng Chính phủ tới hiện trường dự án tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, Nuiphaovica đứng trước nguy cơ bị thu hồi giấy phép đầu tư trước một loạt sai phạm trong quá trình triển khai thực hiện. Đó cũng chính là thời điểm cái tên Masan bắt đầu xuất hiện trong dự án quặng đa kim Núi Pháo.Nếu như Dragon Capital để mất sự đồng thuận của các đối tác Việt Nam thì dường như ngay từ đầu Masan đã rất khôn khéo khai thác mối quan hệ này. Điểm yếu của Masan cũng phần nào được hoá giải khi đối tác của Masan được biết tới là một doanh nghiệp có kinh nghiệm lâu năm trong ngành công nghiệp khai khoáng.Quan trọng hơn, với liên minh mới được thiết lập, Chính phủ đã chấp thuận sự tham gia của Masan ở dự án Núi Pháo, với yêu cầu phải nhanh chóng đẩy nhanh tiến độ dự án. Hồi đầu năm 2010, một tờ báo đã trích dẫn tuyên bố của một vị lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, dự án Núi Pháo sẽ bị thu hồi và mang ra đấu giá quyền khai thác, thu về cho nhà nước khoảng 500 triệu USD. Nhưng đến nay đã có thể khẳng định thông tin này không chính xác.Thời điểm này, dự án Núi Pháo đã vượt được qua giai đoạn khó khăn ban đầu, đặc biệt việc tính toán bồi thường giải phóng mặt bằng gần như đã hoàn tất, chỉ còn đợi vốn để giải ngân. Các dự án về hạ tầng đang được triển khai, máy móc thiết bị cũng đã được tập kết tại hiện trường. Nếu thu xếp được nguồn vốn đầu tư, việc cho ra đời sản phẩm quặng đã qua tinh luyện trong năm 2011 không phải mục tiêu khó đạt được.Ở góc độ này, có thể ví Masan là một thực khách được mời đến ăn một bữa tiệc thịnh soạn đã được bày biện gần xong. Một thương vụ thuộc dạng chỉ có thể xảy ra khi khủng hoảng tài chính quét qua toàn cầu. Dragon Capital, Masan va “canh bac” Nui Phao Co the vi Masan la mot thuc khach duoc moi den an mot bua tiec thinh soan da duoc bay bien gan xong... ▪ Chinh su bat on ben trong lien doanh nay da lam he lo cac ton tai xung quanh du an, buoc cac co quan quan lY nha nuoc phai xu lY.Co the vi Masan la mot thuc khach duoc moi den an mot bua tiec thinh soan da duoc bay bien gan xongDung thoi diem nay nam truoc, cac nha dau tu trong nuoc tham gia lien doanh khai thac va che bien khoang san Nui Phao (Nuiphaovica) dang phai keu cuu truoc nguy co bi nha dau tu nuoc ngoai ep roi bo cuoc choi.Tuy nhien sau mot nam, chinh doi tac nuoc ngoai cua ho moi la nguoi phai ra di...Nhung toan tinh trieu doVoi cong bo hoan tat viec chuyen nhuong 70% co phan tai lien doanh Nuiphaovica cho tap doan Masan, quY dau tu Dragon Capital vua chinh thuc tro thanh nha dau tu nuoc ngoai thu hai roi khoi du an Nui Phao.Truoc do, vao thang 2/2007, cong ty Tiberon Minerals (Canada) sau khi chuyen giao du an cho Dragon Capital, da chia tay Nui Phao sau 10 nam theo duoi ke tu khi tham do toi khi duoc cap phep dau tu.Tuy nhien, hai su ra di nay hoan toan khac nhau. Tiberon - voi vai tro mot cong ty chuyen tham do khoang san, da chap nhan "an non", roi khoi du an voi mot gia kha hoi (theo mot nguon tin cua VnEconomy, Tiberon thu lai khoang 70 trieu USD). Con doi voi Dragon Capital, van theo nguon tin nay, chi trong 3 nam giu quyen dieu hanh Nuiphaovica (tu thang 2/2007), quY dau tu nay da phai chiu khoan tieu ton hon 200 trieu USD.O goc nhin nay, co the thay du an Nui Phao la mot canh bac lon. Da co ke thang, nguoi thua. So tien duoc va mat deu rat lon, cho thay phan nao suc hap dan va loi nhuan cuc lon ma mo quang da kim nay co the mang lai.Theo so lieu ban dau do nha dau tu cong bo khi du an duoc cap phep nam 2005, Nui Phao la mo quang da kim lo thien co tru luong lon thu hai the gioi voi 83.220.000 tan quang vonfram - da kim cap B va C. Du kien moi nam se khai thac khoang 3,5 trieu tan quang vonfram, fluorit, bismuth, dong va vang... Tuy nhien, sau khi duoc cap phep va tien hanh tham do toan dien hon, tru luong cua mo nay con duoc du bao tang len rat nhieu. Va mac du khong co cong bo chinh thuc, nhung co nguon tin khang dinh loi nhuan tu du an nay se vuot qua con so 2 tY USD.Cau hoi dat ra la, neu nhu Tiberon Canada da chu dong thu lai, roi khoi "canh bac" Nui Phao, thi tai sao Dragon Capital phai ngam ngui chiu thiet hai khi roi bo du an? Nguoi viet cho rang co mot vai nguyen nhan lon lY giai dieu nay.Truoc het, tu khi cac quY dau tu cua Dragon Capital nam giu vai tro dieu hanh lien doanh Nuiphaovica, nguyen tac dong thuan giua nha dau tu nuoc ngoai va cac nha dau tu trong nuoc da bi pha vo. Chinh su bat on ben trong lien doanh nay da lam he lo cac ton tai xung quanh du an, buoc cac co quan quan lY nha nuoc phai xu lY.Vao thang 4/2009, mot trong hai doanh nghiep Viet Nam tham gia lien doanh (giu quyen gop 30% von dieu le) da co van ban gui lanh dao tinh Thai Nguyen, to cao doi tac nuoc ngoai co am muu thon tinh toan bo du an thong qua phuong an tang von dieu le tu 44,1 trieu USD len tren 136 trieu USD, vuot qua kha nang dong gop cua doi tac Viet Nam. Trong khi do, nha dau tu nuoc ngoai cung co mot van ban gui toi Chinh phu, khang dinh quyen duoc tang tY le gop von khi cac ben Viet Nam khong co kha nang tai chinh. Dong thoi, tuyen bo khong co nhu cau chuyen nhuong, hoac buoc phai chuyen nhuong lai 70% co phan da nop vao lien doanh.Tuy nhien, trong boi canh do, Dragon Capital lai de lo yeu diem lon nhat la chua thu xep duoc von dau tu, trong khi du an da cham tien do toi gan 5 nam.Theo mot giai trinh toi cac co quan quan lY ve nguyen nhan cham tre, Dragon Capital cho rang cuoc khung hoang tai chinh toan cau da anh huong rat lon den viec thu xep nguon von dau tu cho du an voi tong von dau tu len toi gan 500 trieu USD. Tuy nhien, cac doi tac Viet Nam lai cong khai tuyen bo khong tin tuong Dragon Capital la nha dau tu chuyen nghiep trong linh vuc khai khoang, ma chi nhin nhan du an nhu mot hoat dong dau tu tai chinh, nham mua di ban lai du an thu loi.Van de cang tro nen be tac khi su chia re giua cac ben ngay cang tro nen sau sac, day lien doanh vao nguy co bi thu hoi giay phep. Doi voi Dragon Capital, duong nhu day la thuong vu thua lo nang ne nhat cua ho sau 15 nam lam an tai thi truong Viet Nam.Ong chu moi cua ban tiecViec Masan thau tom thanh cong du an Nui Phao co the la thong tin gay bat ngo trong du luan.Vi mac du voi quy mo von dieu le len toi gan 5.000 tY dong, du kha nang thau tom du an Nui Phao, nhung Masan lai hau nhu chua co mot kinh nghiem nao dang ke trong linh vuc khai khoang. Tuy nhien, chac chan Masan va Dragon Capital da phai cung choi mot van bai ngua de dat duoc ket qua chuyen nhuong cuoi cung.Dung tu goc nhin cua nguoi ngoai cuoc, co the thay rang Masan da thau tom duoc du an nay nho hai yeu to chinh: xuat hien dung luc va so huu nguon tai chinh doi dao.Thoi diem cuoi thang 8/2009, sau chuyen tham cua Thu tuong Chinh phu toi hien truong du an tai huyen Dai Tu, tinh Thai Nguyen, Nuiphaovica dung truoc nguy co bi thu hoi giay phep dau tu truoc mot loat sai pham trong qua trinh trien khai thuc hien. Do cung chinh la thoi diem cai ten Masan bat dau xuat hien trong du an quang da kim Nui Phao.Neu nhu Dragon Capital de mat su dong thuan cua cac doi tac Viet Nam thi duong nhu ngay tu dau Masan da rat khon kheo khai thac moi quan he nay. Diem yeu cua Masan cung phan nao duoc hoa giai khi doi tac cua Masan duoc biet toi la mot doanh nghiep co kinh nghiem lau nam trong nganh cong nghiep khai khoang.Quan trong hon, voi lien minh moi duoc thiet lap, Chinh phu da chap thuan su tham gia cua Masan o du an Nui Phao, voi yeu cau phai nhanh chong day nhanh tien do du an. Hoi dau nam 2010, mot to bao da trich dan tuyen bo cua mot vi lanh dao Bo Tai nguyen va Moi truong cho rang, du an Nui Phao se bi thu hoi va mang ra dau gia quyen khai thac, thu ve cho nha nuoc khoang 500 trieu USD. Nhung den nay da co the khang dinh thong tin nay khong chinh xac.Thoi diem nay, du an Nui Phao da vuot duoc qua giai doan kho khan ban dau, dac biet viec tinh toan boi thuong giai phong mat bang gan nhu da hoan tat, chi con doi von de giai ngan. Cac du an ve ha tang dang duoc trien khai, may moc thiet bi cung da duoc tap ket tai hien truong. Neu thu xep duoc nguon von dau tu, viec cho ra doi san pham quang da qua tinh luyen trong nam 2011 khong phai muc tieu kho dat duoc.O goc do nay, co the vi Masan la mot thuc khach duoc moi den an mot bua tiec thinh soan da duoc bay bien gan xong. Mot thuong vu thuoc dang chi co the xay ra khi khung hoang tai chinh quet qua toan cau.